(f. i.) : 1) yanak, yüz, çehre* (bkz. : hadd, izâr, ruhsâr, ruhsâre). ruh-i dil-dâr : sevgilinin yanağı.

iz. ar. cm: ervâh. 1. İnsanda ve hayvandaki madde-i hayâtiyye, can: bedende ruh var iken: ruhuna rahmet olsun! 2. Hareket, faaliyet, kuvvet: bu adamda hiç ruh yoktur. 3. Te’sîr, müessirlik: bu ibâre pek sönüktür, biraz ruh verecek tabirât bulmalı. 4. Bir madde-i nebâtiyye vesâireden çıkarılan hulâsa ki ekseriya pek hafif ve tayyâr bir mayi‘ hâlinde olur: nane ruhu, afyon ruhu, lokman ruhu, nişadır ruhu, tuz ruhu. روح اﷲ Ruhullah = Hazreti İsa (a.s.).

iz. ar. cm: ervâh. 1. İnsanda ve hayvandaki madde-i hayâtiyye, can: bedende ruh var iken: ruhuna rahmet olsun! 2. Hareket, faaliyet, kuvvet: bu adamda hiç ruh yoktur. 3. Te’sîr, müessirlik: bu ibâre pek sönüktür, biraz ruh verecek tabirât bulmalı. 4. Bir madde-i nebâtiyye vesâireden çıkarılan hulâsa ki ekseriya pek hafif ve tayyâr bir mayi‘ hâlinde olur: nane ruhu, afyon ruhu, lokman ruhu, nişadır ruhu, tuz ruhu. روح اﷲ Ruhullah = Hazreti İsa (a.s.).

اَلرَّخُّ [er-rahh] (râ’nın fethiyle) Bir nesneyi ayakla çiğnemek ma’nâsınadır; yukâlu: رَخَّ الشَّيْءَ رَخًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا وَطِئَهُ Ve meşrûba su katmak ma’nâsınadır; yukâlu: رَخَّ الشَّرَابَ إِذَا مَزَجَهُ بِالْمَاءِ

Mütercim der ki رُوحٌ [rûh] ma’nâ-yı âtîden me’hûzdur; 'inde’l-mütekellimîn bir cism-i latîf ve şeffâftır ki bi’z-zât zindedir, bedene sirâyeti gül-âbın güle sirâyeti gibidir deyip hubût u 'urûc ve berzahta tereddüd eylemesiyle ihticâc ederler. Ve niçeleri rûh, 'arazdan ve o hayâttan 'ibârettir ki beden onun vücûduyla hayy olur derler. Ve felâsife ve ekser-i sûfiyye derler ki rûh, cism ve 'araz değildir, bi-nefsihi kâ’im bir cevher-i mücerreddir, mühehayyiz değildir; tedbîr ve tahrîk gibi tasarrufla bedene ta’alluk eder, dâhil ve hâric dahi değildir. Ve ‘inde’l-etıbbâ’ rûh, demden 'ibârettir, Metâlib-i 'Âliye-i İmâm-ı Râzî’de, husûsan Suyûtî merhûmun Rûh risâlesinde mebsûttur. İntehâ. Ve رُوحٌ [rûh] kur’ân-ı 'azîmü’ş-şâna ıtlâk ve vahy-i ilâhîye ıtlâk olunur. Ve Cibrîl-i emîn’e ıtlâk olunur; اَلرُّوحُ [er-rûh] ile جِبْرِيلُ [Cibrîl] hem-şümârdır. Ve Hazret-i 'Îsâ’ya ıtlâk olunur. Ve nefh ma’nâsınadır ki nefes ile üfürmek ve üflemektir. Ve emr-i nübüvvete dahi rûh ıtlâk olunur, bâ’is-i hayât-ı rûhânî olduğu için. Ve Hazret-i Rabbü’l-'âlemînin hükm ve emrine ıtlâk olunur. Ve رُوحٌ [Rûh] bir melek ismidir ki yüzü insân yüzü ve cesedi melâ’ike sûretindedir. Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre rûhun hakîkati bir latîfe-i rabbâniyye ve 'anâsır-ı 'âlem-i 'ulvîden bir 'unsur-ı şerîftir ki meded-i ilâhî ile 'âlem-i süflîye muttasıl ve derecât-ı hayvânât ve tefâvüt-i hâlât hasebiyle hayvân kısmına müte’allik olur ve insân nev’i sûrette ve ma’nâ ve sıfatta ekmel-i cins-i hayvân olmakla ona muttasıl olan rûh efdal-i ervâh olur. Ve o latîfenin hakîkatine vukûf tavr-ı 'ukûl-i beşeriyyenin mâ-verâsıdır. Nihâyet ‘avârız mümeyyizesiyle idrâk hadd-i imkândadır. Ve üç nev’ ile mütenevvi’dir: Hayvânî ve tabî’î ve nefsânîdir.

اَلرُّخُّ [er-ruhh] (râ’nın zammıyla) Yumuşak ter ü tâze nebâta denir. Ve رُخٌّ [ruhh] Satranc mührelerinden bir mühre adıdır. Cem’inde رِخَخَةٌ [rihahat] denir, قُرْطٌ [kurt] ve قِرَطَةٌ [kiratat] gibi. Ve رُخٌّ [ruhh] Bir büyük kuş adıdır ki gergedan dedikleri büyük cânveri kapıp götürür. Nunu hıtâ ve Hind iklîmlerinde olur diye hikâye ederler ve dahâmetine dâ’ir mübâlaga-i ‘azîme zikr ederler. Ve رُخٌّ [Ruhh] Neysâbûr şehrinin erbâ’-ı nevâhîsinden bir rub’un adıdır; a’lâmdan Hârûn b. 'Abdussamed er-Ruhhî en-Neysâbûrî oradandır.

s. 1. The cheek, the cheeks. Hence, 2. The face, the features. 3. (mystics) The manifestation of God’s grace; also, His unity; also, a divine command. 4. The fabulous bird called roc. 5. The rook in chess. 6. A champion in legendary lore.

اَلرُّخُّ [er-ruhh] (râ’nın zammıyla) Mülâyim olan ot, نَبَاتٌ هَشٌّ ma’nâsına. Ve sâhib-i surâh’ın رُخٌّ [ruhh] nebât-ı tere dediği muhâliftir.