اَلذَّرَبُ [ez-zereb] (zâl’ın ve râ’nın fethiyle) Mi’denin fâsid olması; yukâlu: ذَرِبَتْ مَعِدَتُهُ تَذْرَبُ ذَرَبًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ أَيْ فَسَدَتْ Ve fuhş söylemek; yukâlu: فِي لِسَانِهِ ذَرَبٌ أَيْ فُحْشٌ Cem’i اَلْأَذْرَابُ [el-ezrâb] gelir. Ve yara azıp devâ kabul etmemeğe dahi derler; yukâlu: ذَرِبَ الْجُرْحُ إِذَا لَمْ يَقْبَلِ الدَّوَاءَ

اَلذَّرِبُ [ez-zerib] (feth-i zâl ve kesr-i râ ile) Her nesnenin keskinine derler; yukâlu: لِسَانٌ ذَرِبٌ وَفِيهِ ذَرَابَةٌ أَيْ حِدَّةٌ وَسَيْفٌ ذَرِبٌ وَامْرَأَةٌ ذَرِبَةٌ أَيْ صَخَّابَةٌ Ya’nî bülend âvâzlı 'avret ki صَخَّابَةٌ [sahhâbet] sâd-ı mühmele ve hâ-i müşeddede-i mu’ceme ile âvâzı yüksek olan 'avrete derler.

اَلذُّرْبُ [ez-zurb] (zâl’ın zammıyla) ذَرِبٌ [zerib] lafzından ki كَتِفٌ [ketif] veznindedir cem’dir, seyf-i kâtı’ gibi keskin adamlara denir; yukâlu: قَوْمٌ ذُرْبٌ أَيْ أَحِدَّاءُ

a. (fem. ذربە) 1. Sharp, keen; acute. 2. Tapering. 3. Vituperative; fluent, garrulous (tongue). 4. Keen, sound, or acrid (stomach). 5. Intractable (wound).

vn. 1. A sharpening a knife. 2. An angering, an exasperating.

اَلذِّرْبُ [ez-zirb] (zâl’ın kesri ve râ’nın sükûnuyla) Bed-zebân ve hadîdü’l-lisân kişiye denir. Ve ذِرْبٌ [zirb] Yumru gibi bir 'ârızadır ki insânın yâhûd dâbbenin boynunda zuhûr eder, küçük taş kadar olur. Şârih bunu dahi zikr olunan غُدَّةٌ [guddet] ile beyân eylemiştir ki küçüğüne bez ve büyüğüne ur ta’bîr olunur; 'alâ-kavlin ذِرْبٌ [zirb] bir 'illet ismidir ki ciğerde zuhûr eder.

اَلذَّرَبُ [ez-zereb] (fethateynle) ve اَلذَّرَابَةُ [ez-zerâbet] (سَلاَمَةٌ [selâmet] vezninde) Kılıç ve bıçak makûlesi nesne keskin ve zağlı olmak ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرِبَ السَّيْفُ ذَرَبًا وَذَرَابَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا حَدَّ Ve ذَرَبٌ [zereb] İsm olur, lisân tîz ve fâsid olup dâ’imâ fuhş ve hâtır-şiken söz söylemesi hâletine denir; cem’i أَذْرَابٌ [ezrâb] gelir, أَنْصَابٌ [ensâb] gibi; yukâlu: فِي لِسَانِهِ ذَرَبٌ أَيْ فَسَادٌ وَبَذَاءٌ Ve yara fâsid ve tebâh olmakla içerisi oyulup vüs’atlenmeğe denir, 'alâ-kavlin yaradan sarı su akmağa denir; yukâlu: ذَرِبَ الْجُرْحُ إِذَا فَسَدَ وَاتَّسَعَ أَوْ سَالَ مِنْهُ الصَّدِيدُ Ve ذَرَبٌ [zereb] ve ذَرَابَةٌ [zerâbet] (سَلاَمَةٌ [selâmet] vezninde) ve ذُرُوبَةٌ [zurûbet] (عُمُومَةٌ ['umûmet] vezninde) Mi’de fâsid olmak ma’nâsınadır. Ve mi’de iyi ve dürüst olmak ma’nâsına olmakla zıdd olur; yukâlu: ذَرِبَتْ مَعِدَتُهُ ذَرَبًا وَذَرَابَةً وَذُرُوبَةً إِذَا فَسَدَتْ ve yukâlu: ذَرِبَتْ مَعِدَتُهُ إِذَا صَلَحَتْ Ve bir türlü devâ kabûl eylemeyip onulmayan maraz u ‘illete denir. Şârihin beyânına göre bu ma’nâlarda masdardır. Ve ذَرَبٌ [zereb] Kılıç ve ayna makûlesinin pâsına denir, صَدَأٌ [sade’] ma’nâsına. Ve fuhş ve hezeyân ve nâ-sezâ kelimâta denir.

اَلذَّرْبُ [ez-zerb] (ضَرْبٌ [darb] vezninde) Bir nesneyi bileyip keskin eylemek ve zağ vermek ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرَبَ السَّيْفَ ذَرْبًا إِذَا أَحَدَّهُ Mü’ellif vezninde مَنْعٌ [men’] lafzını îrâd eylemekle kâ’idesine mebnî bâb-ı sâlisten olur ki kıyâsa muhâliftir, lâkin ümmehât-ı sâ’irede كَتْبٌ [ketb] lafzı mîzân olmakla bâb-ı evvelden olur.

اَلذَّرِبُ [ez-zerib] (كَتِفٌ [ketif] vezninde) Keskin ve hadîd nesneye denir. Ve papuççu bıçkısına denir. Ve hadîdü’l-lisân olup sözü cîger-dûz olan kimseye denir; yukâlu: رَجُلٌ ذَرِبُ اللِّسَانِ أَيْ حَدِيدُهُ

vn. & s. As ذرابت , q. v.