(a. i.) : 1) hastalıktan dolayı sarı su ile karışık ve kesilmiş gibi parça parça olan bulaşık süt. 2) erkek keklik.

اَلْخُرَاطُ [el-hurât] (غُرَابٌ [gurâb] vezninde) ve اَلْخَرَاطُ [el-harât] (سَحَابٌ [sehâb] vezninde) ve اَلْخُرَّاطُ [el-hurrât] (رُمَّانٌ [rummân] vezninde) ve اَلْخُرَّيْطَى [el-hurreytâ] (سُمَّيْهَى [summeyhâ] vezninde) ve اَلْخُرَّاطَى [el-hurrâtâ] (سُمَّانَى [summânâ] vezninde) ve اَلْخُرَاطَى [el-hurâtâ] (زُبَانَى [zubânâ] vezninde) Şol tâze kök özü gibi nesneye denir ki hasır otunun kökünden ayrılıp çıkar.

اَلْهِرْطُ [el-hirt] (hâ’nın kesriyle) Koca nâkaya denir; yukâlu: نَاقَةٌ هِرْطٌ أَيْ مُسِنَّةٌ Cem’i أَهْرَاطٌ [ehrât] ve هُرُوطٌ [hurût] gelir. Ve sümük gibi arık, duvara yapışır olan ete denir; bunda fethle de câ’izdir; tekûlu: أَطْعَمَنَا لَحْمًا هِرْطًا أَيْ مَهْزُولاً كَالْمُخَاطِ Ve mâl-dâr adama denir; yukâlu: هُوَ هِرْطٌ أَيْ مُتَمَوِّلٌ Ve koca ve arık dişi koyuna denir, niteki هِرْطَةٌ [hirtat] dahi denir, hâ’yla. Ve هِرْطَةٌ [hirtat] Korkak ahmak adama denir. Cem’-i cinsi هِرَطٌ [hirat] gelir, قِرَبٌ [kireb] vezninde.

اَلْخَرَطُ [el-harat] (fethateynle) Şol marazdır ki memeye 'ârız olup keriş pâreleri gibi uyuşmuş sütler çıkar.

اَلْخَرْطُ [el-hart] (hâ’nın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Ağacın kabın soymak; yukâlu: خَرَطْتُ الْعُودَ أَخْرُطُهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَأَخْرِطُهُ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي Ve خَرْطٌ [hart] Yaprak sıyırmağa dahi derler; tekûlu: خَرَطْتُ الْوَرَقَ إِذَا حَتَتَّهُ Ve حَتٌّ [hatt] hâ-i mühmele ve tâ-i müsennâtla ağaç yaprağın eliyle sıyırmağa derler, a’lâsından tutup âhirine varınca. Ve fi’l-meseli: “دُونَهُ خَرْطُ الْقَتَادِ” Bu mesel gâyet-i mâ-fi’l-bâb budur, bundan ötesi müşkildir, mahallinde isti’mâl olunur. Ve قَتَادٌ [katâd] kâf’ın fethiyle dikene derler. Ve خَرْطٌ [hart] Müshil olan devâ bir kimseyi ishâl etmeğe de derler; yukâlu: خَرَطَهُ الدَّوَاءُ إِذَا أَمْشَاهُ Ve خَرْطٌ [hart] Demiri uzatmağa dahi derler; yukâlu: خَرَتُّ الْحَدِيدَ إِذَا طَوَّلْتَهُ كَالْعَمُودِ