اَلْحَيْرَةُ [el-hayret] ve اَلْحَيْرُ [el-hayr] (hâ’ların fethi ve yâ’ların sükûnuyla) ve اَلْحَيَرُ [el-hayer] (fethateynle) ve اَلْحَيَرَانُ [el-hayerân] (طَيَرَانٌ [tayerân] vezninde) Bir nesneye bir düzeye pek çok bakmak sebebiyle gözü donuklanmak ma’nâsınadır ki o hâlet savuşmadıktan sonra bir şey’i göremez olur. Asl ma’nâ-yı mevzû’u budur; yukâlu: حَارَ الرَّجُلُ يَحَارُ حَيْرَةً وَحَيْرًا وَحَيَرًا وَحَيَرَانًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا نَظَرَ إِلَى الشَّيْءِ فَغُشِيَ عَلَيْهِ Ve bir adam ser-geşte ve deng ve mank olmak ma’nâsına müsta’meldir ki nereye gideceğini ve ne yapacağını bilmez olur; yukâlu: حَارَ الرَّجُلُ إِذَا لَمْ يَهْتَدِ لِسَبِيلِهِ Ve bir yerde su bir tarafa akmayıp beri öte çalkanıp dönmek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: حَارَ الْمَاءُ إِذَا تَرَدَّدَ يَعْنِي كَأَنَّهُ لاَ يَدْرِي كَيْفَ يَجْرِي

اَلْخَيْرُ [el-hayr] (hâ’nın fethi ve yâ’nın sükûnuyla) Ma’rûftur, cem’i خُيُورٌ [huyûr] gelir.

اَلْخَيِّرُ [el-hayyir] (كَيِّسٌ [keyyis] vezninde) Sıfattır, hayrı çok adama denir; yukâlu: رَجُلٌ خَيِّرٌ أَيْ كَثِيرُ الْخَيْرِ Vech-i mezkûr üzere خَيْرٌ [hayr] bundan muhaffeftir, مَيِّتٌ [meyyit] ve مَيْتٌ [meyt] gibi. Ve خَيْرٌ [hayr] Elkâbdandır: İbrâhîm b. el-hayr muhaddisîndendir.

اَلْخِيرَةُ [el-hîret] (hâ’nın kesriyle) ve اَلْخِيَرُ [el-hiyer] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) ve اَلْخِيَرَةُ [el-hiyeret] (عِنَبَةٌ [‘inebet] vezninde) Masdarlardır, bir nesneyi sâ’ir üzere tafdîl ve tercîh eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَارَ الرَّجُلُ عَلَى غَيْرِهِ يَخِيرُهُ خِيرَةً وَخِيَرًا وَخِيَرَةً إِذَا فَضَّلَهُ Ve bir nesneyi seçip üründülemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَارَ الشَّيْءَ إِذَا انْتَقَاهُŞârih der ki meselâ مُحَمَّدٌ خِيرَةُ اللهِ kavlinde خِيرَةٌ kelimesi bi-ma’nâ مَخْيُورٌ [mahyûr]dur. İntehâ. Ve خِيرَةٌ [hiret] إِخْتِيَارٌ [ihtiyâr]dan ism olur, فِدْيَةٌ [fidyet] ve إِفْتِدَاءٌ [iftidâ’] gibi. Ve خِيَرَةٌ [hiyeret] عِنَبَةٌ ['inebet] vezninde kezâlik ism olur, خِيَارٌ [hiyâr] gibi ki إِخْتِيَارٌ [ihtiyâr]dan ismdir ve تَخَيُّرٌ [tehayyur]dan dahi ism olur, طِيَرَةٌ [tiyeret] ve تَطَيُّرٌ [tetayyur] gibi. Ve ba’zılar خِيرَةٌ [hîret] ve خِيَرَةٌ [hiyeret] üründülenmiş güzîde nesneye denir dediler, pes مَخْيُورٌ [mahyûr] ma’nâsına olur, niteki zikr olundu.

vn. 1. A being or becoming dazzled. 2. A being or becoming bewildered; perplexity, bewilderment. 3. Water’s circling in a vortex.