اَلْحُوَلُ [el-huvel] (صُرَدٌ [surad] vezninde) ve اَلْحُولَةُ [el-hûlet] (بُومَةٌ [bûmet] vezninde) ve اَلْحُوَّلُ [el-huvvel] (سُكَّرٌ [sukker] vezninde) ve اَلْحُوَلَةُ [el-huvelet] (هُمَزَةٌ [humezet] vezninde) ve اَلْحَوَالِيُّ [el-havâliyy] (hâ’nın fethi ve zammıyla) ve اَلْحَوَلْوَلُ [el-havelvel] (سَفَرْجَلٌ [sefercel] vezninde) ve اَلْحُوَّلِيُّ [el-huvveliyy] (سُكَّرِيٌّ [sukkeriyy] vezninde) Be-gâyet hîle-kâr adama denir ki her umûrunda lutf ve hazâkatlî tasarruf eder; yukâlu: رَجُلٌ حُوَلٌ وَحُولَةٌ وَحُوَّلٌ وَحُوَلَةٌ وَحَوَالِيٌّ وَحَوَلْوَلٌ وَحُوَّلِيٌّ أَيْ شَدِيدُ الْإِحْتِيَالِ

s. (pl. احوال) 1. A surrounding vicinity. 2. The whole revolution of a year; a year. 3. Means of compassing an object; power, ability, force; also, artifice, stratagem, expedient, trick. 4. The quality of cunning, skill, ingenuity.

اَلْخَوْلُ [el-havl] (حَوْلٌ [havl] vezninde) ve اَلْخِيَالُ [el-hiyâl] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde ki aslı خِوَالٌ idi) Mâla hüsn-i takayyüd ü ri’âyet eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَالَ الرَّجُلُ مَالَهُ يَخُولُ خَوْلًا وَخِيَالًا إِذَا رَعَاهُ وَسَاسَهُ وَقَامَ بِهِ

اَلْحُوَلُ [el-huvel] (صُرَدٌ [surad] vezninde) ve اَلْحُولَةُ [el-hûlet] (بُومَةٌ [bûmet] vezninde) ve اَلْحُوَّلُ [el-huvvel] (سُكَّرٌ [sukker] vezninde) ve اَلْحُوَلَةُ [el-huvelet] (هُمَزَةٌ [humezet] vezninde) ve اَلْحَوَالِيُّ [el-havâliyy] (hâ’nın fethi ve zammıyla) ve اَلْحَوَلْوَلُ [el-havelvel] (سَفَرْجَلٌ [sefercel] vezninde) ve اَلْحُوَّلِيُّ [el-huvveliyy] (سُكَّرِيٌّ [sukkeriyy] vezninde) Be-gâyet hîle-kâr adama denir ki her umûrunda lutf ve hazâkatlî tasarruf eder; yukâlu: رَجُلٌ حُوَلٌ وَحُولَةٌ وَحُوَّلٌ وَحُوَلَةٌ وَحَوَالِيٌّ وَحَوَلْوَلٌ وَحُوَّلِيٌّ أَيْ شَدِيدُ الْإِحْتِيَالِ

اَلْحَوْلُ [el-havl] ve اَلْحَيْلُ [el-hayl] (hâ’ların fethiyle) ve اَلْحِوَلُ [el-hivel] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) ve اَلْحَوْلَةُ [el-havlet] (صَوْلَةٌ [savlet] vezninde) ve اَلْحِيلَةُ [el-hîlet] (hâ’nın kesriyle ki aslı حِوْلَةٌ idi) ve اَلْحَوِيلُ [el-havîl] (عَوِيلٌ ['avîl] vezninde) ve اَلْمَحَالُ [el-mehâl] ve اَلْمَحَالَةُ [el-mehâlet] (mîm’lerin fethiyle) ve اَلْإِحْتِيَالُ [el-ihtiyâl] ve اَلتَّحَوُّلُ [et-tehavvul] ve اَلتَّحَيُّلُ [et-tehayyul] (تَفَعُّلٌ [tefa’’ul] veznlerinde) Umûr ve mesâlihin tasarruf ve idâresinde hazâkat ve cevdet-i fikr ü nazar ve kudret ma’nâsınadır ki taklîb-i fikr-i sâ’ib lâzimesidir. Istılâhımızda “hîle” fend ve mekr ve dubara makâmında isti’mâli bundan ba’îd değildir, bunun lâzımı gibidir. Mü’ellif إِحْتِيَالٌ [ihtiyâl] ile تَحَوُّلٌ [tehavvul] ve تَحَيُّلٌ [tehayyul]ü ittirâden mezc eylemiştir. حِيلَةٌ [hîlet]in cem’i حِوَلٌ [hivel] gelir, عِنَبٌ ['ineb] vezninde aslı üzere ve حِيَلٌ [hiyel gelir, yine عِنَبٌ ['ineb] vezninde ve حِيَلَاتٌ [hiyelât] gelir, عِنَبَاتٌ ['inebât] vezninde; yukâlu: فُلَانٌ ذُو حَوْلٍ وَحَيْلٍ وَحِوَلٍ وَحَوْلَةٍ وَحِيلَةٍ وَحَوِيلٍ وَمَحَالٍ وَمَحَالَةٍ وَاحْتِيَالٍ وَتَحَوُّلٍ وَتَحَيُّلٍ أَيْ ذُو حِذْقٍ وَجَوْدَةِ نَظَرٍ وَقُدْرَةٍ عَلَى التَّصَرُّفِ Ve حِوَلٌ [hivel] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) İsmdir, zevâl ve intikâl ma’nâsına; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿لَا يَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا﴾ Ve حِوَلُ الدَّهْرِ [hivelu’d-dehr] Zamânın tekâlîb ve 'acâyibine ıtlâk olunur. Ve حِوَلٌ [hivel] Şol hendeğe denir ki ona serâpâ hurmâ ağaçları dikerler.

اَلْحَوْلُ [el-havl] ve اَلْحَيْلُ [el-hayl] (hâ’ların fethiyle) ve اَلْحِوَلُ [el-hivel] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) ve اَلْحَوْلَةُ [el-havlet] (صَوْلَةٌ [savlet] vezninde) ve اَلْحِيلَةُ [el-hîlet] (hâ’nın kesriyle ki aslı حِوْلَةٌ idi) ve اَلْحَوِيلُ [el-havîl] (عَوِيلٌ ['avîl] vezninde) ve اَلْمَحَالُ [el-mehâl] ve اَلْمَحَالَةُ [el-mehâlet] (mîm’lerin fethiyle) ve اَلْإِحْتِيَالُ [el-ihtiyâl] ve اَلتَّحَوُّلُ [et-tehavvul] ve اَلتَّحَيُّلُ [et-tehayyul] (تَفَعُّلٌ [tefa’’ul] veznlerinde) Umûr ve mesâlihin tasarruf ve idâresinde hazâkat ve cevdet-i fikr ü nazar ve kudret ma’nâsınadır ki taklîb-i fikr-i sâ’ib lâzimesidir. Istılâhımızda “hîle” fend ve mekr ve dubara makâmında isti’mâli bundan ba’îd değildir, bunun lâzımı gibidir. Mü’ellif إِحْتِيَالٌ [ihtiyâl] ile تَحَوُّلٌ [tehavvul] ve تَحَيُّلٌ [tehayyul]ü ittirâden mezc eylemiştir. حِيلَةٌ [hîlet]in cem’i حِوَلٌ [hivel] gelir, عِنَبٌ ['ineb] vezninde aslı üzere ve حِيَلٌ [hiyel gelir, yine عِنَبٌ ['ineb] vezninde ve حِيَلَاتٌ [hiyelât] gelir, عِنَبَاتٌ ['inebât] vezninde; yukâlu: فُلَانٌ ذُو حَوْلٍ وَحَيْلٍ وَحِوَلٍ وَحَوْلَةٍ وَحِيلَةٍ وَحَوِيلٍ وَمَحَالٍ وَمَحَالَةٍ وَاحْتِيَالٍ وَتَحَوُّلٍ وَتَحَيُّلٍ أَيْ ذُو حِذْقٍ وَجَوْدَةِ نَظَرٍ وَقُدْرَةٍ عَلَى التَّصَرُّفِ Ve حِوَلٌ [hivel] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) İsmdir, zevâl ve intikâl ma’nâsına; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿لَا يَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا﴾ Ve حِوَلُ الدَّهْرِ [hivelu’d-dehr] Zamânın tekâlîb ve 'acâyibine ıtlâk olunur. Ve حِوَلٌ [hivel] Şol hendeğe denir ki ona serâpâ hurmâ ağaçları dikerler.

iz. ar. 1. Kuvvet, kudret: الا با العلى العظيم لاحول ولا قوة lâ havle velâ kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi’l-azîm = kuvvet ve kudret ancak Cenâb-ı Hakk’a mahsustur. 2. Sene, sâl. n. 3. Etraf, çevre. [cm. havâli daha müstameldir. ─ “avlı” dediğimiz dahi Yunancadan veya Türkçe “ağıl”dan me’hûz değilse bundan olabilir.]

(a. i.) : (bkz. : zeval).

اَلْخَوَلُ [el-havel] (fethateynle) At geminin damağının dibine denir. Ve bir adama mün’im-i hakîkî celle şânuhu hazretlerinin in’âm ve ihsân eylediği kul ve câriye ve havâşî ve hadem ve haşem ve ni’met ve sâmâna denir; müfred ve cem’ine ve müzekker ve mü’ennesine ıtlâk olunur. Ve 'inde’l-ba’z müfredi خَائِلٌ [hâ’il]dir, evvele göre aslı masdar olmak tasavvur olunur; yukâlu: لِفُلَانٍ خَوَلٌ وَهُوَ مَا أَعْطَاهُ اللهُ تَعَالَى مِنَ النِّعَمِ وَالْعَبِيدِ وَالْإِمَاءِ وَغَيْرِهِمْ مِنَ الْحَاشِيَةِ Ve bu ta’ahhüd ve ri’âyet ma’nâsından me’hûzdur.

اَلْهُولُ [el-hûl] (hâ’nın zammıyla) Korkunç nesneye denir. Ve yavuz ve tîz-dîl nâkaya هُولُ الْجَنَانِ [hûlu’l-cenân] ıtlâk olunur; yukâlu: نَاقَة ٌهُولُ الْجَنَانِ أَيْ حَدِيدُ الْقَلْبِ