اَلْمَحْجَرُ [el-mahcer] (مَصْدَرٌ [masdar] vezninde) حِجْرٌ [hicr] gibi harâm ma’nâsınadır. Ve حِجْرٌ [hicr]ve مَحْجَرٌ [mahcer] Masdar olurlar; yukâlu: حَجَرَهُ عَلَيْهِ حِجْرًا وَمَحْجَرًا إِذَا حَرَّمَهُ Ve şol çay kıyısına denir ki yüksekçe olmakla suyunu taşraya neşf ve seyelândan men’ ve imsâk eyleye.

اَلْحُجَرُ [el-hucer] (صُرَدٌ [surad] vezninde) حُجْرَةٌ [hucret]in cem’idir ki çardağa denir غُرْفَةٌ [gurfet] ma’nâsına. Ve deve ağılına denir ki etrâfı taştan çevrilir. حُجْرَةُ الدَّارِ [hucretu’d-dâr] ki odaya denir, bundan me’hûzdur.

اَلْخَجَرُ [el-hacer] (hâ’nın ve cîm’in fethiyle) Mak’ad tarafının bed ve müntin olan râyihasına denir; yukâlu: مَا أَكْرَهَ خَجَرَهُ وَهُوَ نَتْنُ السَّفِلَةِŞârih der ki bu ma’nâda خَجَرٌ [hacer] masdar dahi olur.

اَلْهِجْرُ [el-hicr] (hâ’nın kesriyle) Sâ’irlere fâ’ik ve râcih olan dişi ve erkek deveye denir.

اَلْهَجِرُ [el-hecir] (كَتِفٌ [ketif] vezninde) ve اَلْهَاجِرُ [el-hâcir] (تَاجِرٌ [tâcir] vezninde) Bunlar da sâ’irden fâyik ve fâzıl olan şey’e ıtlâk olunur; yukâlu: شَيْءٌ هَجِرٌ وَهَاجِرٌ أَيْ فَائِقٌ فَاضِلٌ عَلَى غَيْرِهِ Ve هَجِرٌ [hecir] Ağır ağır za’îf ve âheste yürür olan insâna ve hayvâna denir; yukâlu: رَجُلٌ وَحِمَارٌ هَجِرٌ إِذَا كَانَ يَمْشِي مُثْقِلاً ضَعِيفًا Ve هَاجَرُ [Hâcer] Bir kabîle adıdır.

iz. ar. Kucak, âğûş: vâlidesinin hucr-ı terbiyesinden çıktığında. n.

iz. ar. f. Bir sebeb-i kânûnîden dolayı birinin kendi malını tasarruftan men olunması.

(a. i.) : 1) birini, malını kullanmaktan menetme, birine bir şeyi yasak etme, (bkz. : hacz). 2) âguş, kucak, himaye, [“h” harfi, harekelerin üçünü de kabul eder].

iz. ar. cm. ahcâr. Taş, seng: حجر شجرhacer-i şecer = taş odun, değersiz ve iktidârsız adam.

اَلْحَجْرُ [el-hacr] (hâ’nın harekât-ı selâsı ve cîm’in sükûnuyla) ve اَلْحُجْرَانُ [el-hucrân] (hâ’nın zammı ve kesriyle) Men’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: حَجَرَهُ حُجْرَانًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا مَنَعَهُ ve yukâlu: حَجَرَ عَلَى الصَّغِيرِ الْقَاضِي إِذَا مَنَعَهُ مِنَ التَّصَرُّفِ فِي مَالِهِ Ve حَجْرٌ [hacr] (hâ’nın fethi ve kesriyle) İnsânın kucağına denir, حِضْنٌ [hidn] ve kenâr ve âgûş ma’nâsınadır; yukâlu: نَشَأَ فِي حِجْرِ فُلاَنٍ أَيْ فِي حِضْنِهِ Fukahânın حِجْرُ حِضَانَةٍ [hicru hidânet] ta’bîrleri bundandır. Ve harâm ma’nâsınadır ki ismdir, şer’an muharrem olan nesneden ‘ibârettir; yukâlu: هَذَا حِجْرٌ عَلَيْكَ أَيْ حَرَامٌ Ve fi’t-Tenzîl’i: ﴿حِجْرًا مَحْجُورًا﴾ أَيْ حَرَامًا مُحَرَّمًا وَقُرِئَ بِالْفَتْحِ وَالْكَسْرِ ve حَجْرٌ [hacr] (hemân fethle) Beyâz ve pâkîze kumluğa denir. Ve gözün hânesine denir; مَحْجِرُ الْعَيْنِ [mahciru’l-‘ayn] ma’nâsına. Ve حَجْرٌ [hacr] Yemâme eyâletinin kasabası ya’nî kâ’idetü’l-mülkü olan şehrin adıdır. Ve Benû ‘Ukayl diyârında bir mevzi’ ismidir. Ve ‘Uzre kabîlesi bilâdıyla gatafân bilâdı beyninde bir vâdî adıdır. Ve Benû Suleym’e mahsûs bir karye adıdır; bunda hâ’nın kesriyle de zebân-zeddir. Ve gatafân bilâdında bir dağın adıdır. Ve Yemen’de bir mevzi’ ismidir. Ve bir mevzi’ adıdır ki orada Devs kabîlesiyle Kinâne meyânında bir vak’a olmuştur. Ve حَجْرٌ [hacr] حَجْرَةٌ [hacret] lafzından cem’-i cinsi olur ki نَاحِيَةٌ [nâhiyet] ma’nâsınadır; yukâlu: تَنَحَّى فِي حَجْرَةٍ أَيْ نَاحِيَةٍ