(a. i. c. : ecza) : 1) kısım, parça, bölük.

iz ar. cm. ecza’. [جزؤ cüz’’ yazılmak iktizâ etmez.] 1. Bir küllün mürekkep olduğu aksâmdan beheri. küll mukâbili. 2. Kısım, parça, bölük. 3. Kur’ân-ı Kerîm’in münkasım olduğu otuz eczâ-i şerîfenin beheri: amme cüzü, tebâreke cüzü. 4. El yazısıyla muharrer kitapların beheri. on yaprak, yani 20 sayfadan ibâret bölükleri. 5. Kütüb-i matbûanın bir defada tab‘ olunan sekiz ya on altı veyâhut 32 sayfası veyâhut parça parça neşrolunanlarının beher parçası: cüz cüz neşrolunuyor; kaçıncı cüzü çıktı?

الْجُزْءُ [el-cuz’] (cîm’in zammı ve zâ-yı mu’cemenin sükûnuyla) Bir nesnenin bir pâresine ve bir bölüğüne denir, بَعْضٌ [ba’d] ma’nâsına. Cîm’in fethiyle de lügattir. Cem’i أَجْزَاءٌ [eczâ’] gelir; yukâlu: هُوَ جُزْءٌ مِنْهُ أَيْ بَعْضٌ Ve جُزْءٌ [Cuz’] (cîm’in zammıyla) Bir mevzi’ adıdır. Ve bir kumluk adıdır. Ve جَزْءٌ [cez’] (cîm’in fethiyle) masdar olur, bölük bölük bölmek, قَسَّمَ [kasseme] ma’nâsına; yukâlu: جَزَأَ الشَّيْءَ جَزْءًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا قَسَّمَهُ أَجْزَاءً Ve kanâ’at ve iktifâ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَزَأَ بِالشَّيْءِ إِذَا اكْتَفَى بِهِ Ve bir nesneyi pekiştirip muhkem eylemek ma’nâsınadır, düğümü muhkem çekip bağlamak gibi; yukâlu: جَزَأَ الشَّيْءَ إِذَا شَدَّهُ Ve devâbb ve mevâşî ter ü tâze çayır otlamakla onunla su içmekten iktifâ ve istignâ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu:جَزَأَتِ الإِبِلُ بِالرُّطْبِ عَنِ الْمَاءِ وَجَزِئَتْ جَزْءًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ وَالرَّابِعِ إِذَا قَنِعَتْ Ve جُزْءٌ [cuz’] (cîm’in zammıyla) Veled-i ünsâya ya’nî kız evlâdına ıtlâk olunur ki oğlan mukâbilidir; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿وَجَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبَادِهِ جُزْءًا﴾ أَيْ إِنَاثًا Ya’nî “Melâ’ikeyi benât-ı hudâ i’tikâd ettiler.”

اَلْجُزْعُ [el-cuz’] (cîm’in zammıyla) Makara ve çarhın medârı olan iğe ve oka denir; fethle da câ’izdir. Ve zerde-çûb muharrefi zerdeçâv dedikleri sarı boyaya denir, هُرْدٌ [hurd] ve عُرُوقٌ ['urûk] gibi.

(vulg. cüz) s. (pl. اجزا) 1. A part, section, fragment, piece, particle, subdivision. 2. An element, an ingredient. 3. A member. 4. A share. 5. A thirtieth part of the Qur’an, apportioned for daily recitation, so as to complete the whole every month. 6. A section of the Our’an separately bound. 7. A section or sheet of the leaves of any book; also, the whole of a book of only a few leaves. 8. A collection of the traditions handed down by a single traditionist, or a selection from the poems of a single author, gathered in a small book. 9. T. A thin book of several folds of paper, held in the left hand as a writing tablet. 10. (physics) An atom; a molecule. 11. (arith.) An aliquot part. 12. (math.) A degree; especially, a degree of celestial longitude; also, a point. 13. (in dialing) A degree, the sixtieth part of the modulus or radius. 14. (prosody) A metrical foot. 15. (mystics) A finite being, as a part of the universal whole. 16. (law) A lineal male descendant, or, a female descendant; or, women, girls, or daughters.

اَلْجُزْأَةُ [el-cuz’et] Bıçağın ve bizin ve ona benzer nesnenin sapı, deste-i kârd ve deste-i direfş ma’nâsına. Ve جَزْءٌ [Cez’] (bi-fethi’l-cîm ve sukûni’z-zây) Bir recülün ismidir.

اَلْجَزْءُ [el-cez’] (bi’l-fethi) Bölmek; yukâlu: جَزَأْتُ الشَّيْءَ أَيْ قَسَّمْتُهُ وَجَعَلْتُهُ جُزْءًا Ve iktifâ etmek; yukâlu: جَزَأْتُ بِالشَّيْءِ جَزْءًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ أَيِ اكْتَفَيْتُ بِهِ

اَلْجُزْءُ [el-cuz’] (bi-zammi’l-cîm) Ba’z.