(a. zf.) : sonra, (bkz. : ba’de-, hu, pes).

zz. ar. Sonra, ba‘d. [bazı terkibât-ı Arabide bulunur:] ثم التدارك sümme’t-tedârik = tedârikten sonra yani işin vukûundan sonra düşünülmüş: bu sümme’t-tedârik bir vesîledir.

adv. 1. Then, afterwards. 2. Again; also; and again.

اَلثَّمُّ [es-semm] (sâ’nın fethi ve mîm’in teşdîdiyle) Bir nesneyi ثُمَامٌ [sumâm] dedikleri otla sedd edip meremmet etmek; tekûlu: ثَمَمْتُ الشَّيْءَ أَثُمُّهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا أَصْلَحْتَهُ بِالثُّمَامِ Ve minhu kîle: ثَمَمْتُ أُمُورِي إِذَا أَصْلَحْتَهَا وَرَمَمْتَهَا Ve minhu kavluhum: كُنَّا أَهْلَ ثَمَّةٍ وَرَمَّةٍYa’nî “Onun ıslâhının ve meremmetinin ehliyiz.” Ve ثَمٌّ [semm] Koyun ağzıyla otu koparmağa dahi derler; yukâlu: ثَمَّتِ الشَّاةُ النَّبْتَ بِفِيهَا إِذَا أَقْلَعَتْهُ Ve ثَمٌّ [semm] Bir nesneyi cem’ etmeğe dahi derler; tekûlu: ثَمَمْتُ الشَّيْءَ إِذَا جَمَعْتَهُ

ثَمَّ [semme] (sâ’nın fethi ve mîm’in teşdîdiyle) O arada demek olur, هُنَاكَ ma’nâsına. Ve ثَمَّ [semme] ifâde-i bu’d etmede هُنَا gibidir, ifâde-i kurb etmede.

اَلثُّمُّ [es-summ] (sâ’nın zammı ile) Metâ’-ı beyt ki tulum ve evânî makûlesidir; minhu kavluhum: مَا لَهُ ثَمٌّ وَلَا رَمٌّ ve مَا يَمْلِكُ ثَمًّا وَلَا رَمًّا Ve رَمٌّ [remm] ev meremmetine sarf olunan nesnelere derler.

ثُمَّ [summe] (sâ’nın zammı ve mîm’in teşdîdiyle) Harf-i ‘atftır, tertîb ve terâhiye delâlet eder. Ve gâh olur, onun üzerine tâ dahi idhâl edip ثُمَّتَ derler, nitekim şâ’irin şi’rinde “فَمَضَيْتُ ثُمَّتَ قُلْتُ لَا يَعْنِينِي” vâki’ olmuştur.