(a. i. binâ’dan.) : yapı yapan, mîmâr, kalfa, dülger.

(a. i. c. : ebniye) : 1) yapı. 2) ev. 3) yapma, kurma.

(a. zf.) : -den dolayı, -den ötürü, -için; dayanarak, yapılarak.

iz. ar. [binâ’’dan imb.] Yapı yapmak sanatıyla geçinen adam, mi’mâr, kalfa. n.

iz. ar. cm. ebniyye. 1. Yapı yapma, te’sîs: bir büyük mektep binâ etti. 2. Dayama, isnâd, bir davayı veya meseleyi bir şeyin üzerine kondurma: bu davayı neye binâ ediyorsunuz? [bu iki manada masdariyeti muhâfaza eder.] 3. Yapı, mimarlık eseri olarak duvarcı ve dülger ma’rifetiyle vücûda gelmiş mesken vesâire, her nev’i eser-i mi’mâriye: güzel bir binâdır; kâr-gîr, ahşap binâ; ebniye-i âliye; ebniye-i emîriye. 4. d. Fiilin mana cihetince tenevvu’u, müteaddî ya lâzım yâhut mutâvaat vesâire olması. 5. bh. Sefâinin ahşap kısmı, teknesi; binâ emîni = sefâin teknelerinin inşaatına nezâret eden memur.

اَلْبَنْيُ [el-beny] (bâ’nın fethi ve nûn’un sükûnuyla) ve اَلْبِنَاءُ [el-binâ’] (bâ’nın kesriyle) ve اَلْبُنْيَانُ [el-bunyân] (bâ’nın zammıyla) ve اَلْبِنْيَةُ [el-binyet] (bâ’nın kesriyle) ve اَلْبِنَايَةُ [el-binâyet] (كِتَابَةٌ [kitâbet] vezninde) Yapı yapmak ma’nâsınadır; yukâlu: بَنَى الْبَيْتَ بَنْيًا وَبِنَاءً وَبُنْيَانًا وَبِنْيَةً وَبِنَايَةً مِنَ الْبَابِ الثَّانِي نَقِيضُ هَدَمَ Ve binâ’ yapılmış yapıya denir; cem’i أَبْنِيَةٌ [ebniyet] ve cem’ü’l-cem’i أَبْنِيَاتٌ [ebniyât] gelir; yukâlu: بَنَى بِنَاءً حَسَنًا أَيْ مَبْنِيًّا Ve بِنَاءُ الْكَلِمَةِ [binâ’u’l-kelimet] Nahviyyûn 'indinde binâ-i kelimenin âhiri lâ li-'âmil sükûn ve harekeden darb-ı vâhid ya’nî hâlet-i vâhide üzere lâzım ve sâbit olmaktan ‘ibârettir; mukâbiline إِعْرَابٌ [i’râb] ıtlâk olunur. Ve بِنَاءٌ [binâ’] Bir adama iyilik ve ihsân eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَنَى الرَّجُلَ إِذَا اصْطَنَعَهُ Ve zevce ile zifâf eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَنَى عَلَى أَهْلِهِ وَبِأَهْلِهِ إِذَا زَفَّهَا Şârih der ki 'âdet-i 'Arab budur ki dâmâd ‘arûsa dâhil olacağı gece cibinlik tarzında bir serâ-perde kurulup onun içinde duhûl eder, bu münâsebetle zifâftan ve cimâ’dan kinâye ederler. Ve بِنَاءٌ [binâ’] Vücûdu semirip kuvvetlendirmek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَنَى الطَّعَامُ بَدَنَهُ أَيْ سَمَّنَهُ وَلَحْمَهُ أَنْبَتَهُ Ve yayın bağrı kirişe pek yakın muttasıl derecesinde olmak ma’nâsınadır; yukâlu: بَنَتِ الْقَوْسُ عَلَى وَتَرِهَا إِذَا لَصِقَتْ