(a. i.) : bönlük, ahmaklık.

اَلْبَلَهُ [el-beleh] (fethateynle) ve اَلْبَلَاهَةُ [el-belâhet] (سَفَاهَةٌ [sefâhet] vezninde) Mutlakan gâfil, 'alâ-kavlin şerr ve şûr cihetinden gâfil olan yâhûd hayr ve şerri ve nîk ve bedi temyîze kudreti olmayan ahmak adama denir ki Türkîde bön ve oğuz ve sâde-dil ve Fârisîde kâlîve denir; yukâlu: بَلِهَ الرَّجُلُ بَلَهًا وَبَلَاهَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ فَهُوَ أَبْلَهُ أَيْ غَافِلٌ أَوْ عَنِ الشَّرِّ أَوْ أَحْمَقُ لَا تَمْيِيزَ لَهُ Ve minhu tekûlu’l-'Arab: عَيْشٌ أَبْلَهُ وَشَبَابٌ أَبْلَهُ أَيْ نَاعِمٌ كَأَنَّ صَاحِبَهُ غَافِلٌ عَنِ الطَّوَارِقِ Ya’nî “Havâdis ve ekdârdan bî-dagdaga ve sâlim 'ayş ve şebâbdır, sâhibi aslâ o semte imâle-i zihn eylemez.” Ve yukâlu: أَبْلَهُ مَيِّتُ الدَّاءِ أَيْ مَنْ شَرُّهُ مَيِّتٌ Ya’nî “Hayra mecbûl olup aslâ şerr ve şûr ve mazarrat semti hâtırına hutûr eylemez.” Kezâlik meddâk-ı umûr-ı dünyeviyyeye kalîlü’l-fıtna olup ahlâk ve şemâ’ili hûb ve pesendîde olan kimse hakkında îrâd olunur. Ve selâmet-i sadrı gâlib adama dahi ıtlâk olunur ki ne söyleseler tasdîk edip ve herkese hüsn-i zann üzere olup safha-i derûnu nakş-ı hud’a vü telvînâttan sîm-i sâfî gibi sâde ve sâlim olan hakkında dahi îrâd olunur; kâle’ş-şârih ve bihi fussire’l-hadîsu: “أَكْثَرُ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْبُلْهُ”

بَلْهَ [belhe] (كَيْفَ [keyfe] vezninde) İsm-i fi’l-i emrdir, دَعْ ve أُتْرُكْ ma’nâsına; yukâlu: بَلْهَ مَا أَضْمَرْتَ أَيْ دَعْهُ Ve gâhca masdar menzilinde müsta’mel olur, terk ma’nâsına. Ve keyfe ma’nâsına ism olur. Ve ism-i fi’l olduğuna göre mâ-ba’di mansûb olur; yukâlu: بَلْهَ زَيْدًا أَيِ اتْرُكْهُ Ve masdar sûretine göre mâ-ba’di izâfetle mecrûr olur; yukâlu: بَلْهَ زَيْدٍ أَيِ الْزَمْ تَرْكَ زَيْدٍ Ve كَيْفَ kelimesine mürâdif oldukta mâ-ba’di merfû’ olur ve evvelki ve üçüncü sûretlerde بَلْهَ lafzının fethası binâ’ ya’nî âhiri feth üzere mebnî olur ve ikinci sûrette i’râbdır, zîrâ masdardır ve fî tefsîri sûreti’s-secde min Sahîhi’l-Buhârî: “أَعَدْتُ لِعِبَادِيَ الصَّالِحِينَ مَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَلَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَلَا خَطَرَ عَلَى قَلْبٍ بَشَرٍ ذُخْرًا مِنْ بَلْهِ مَا اطَّلَعْتُمْ عَلَيْهِ” اَلْحَدِيث Bunda ma’ânî-i selâse-i mezkûreden hâric olarak مِنْ kelimesiyle mu’arreb ve mecrûr vâki’ oldu. Ve ba’zılar burada غَيْرُ kelimesiyle tefsîr eylediler. Ve bu tefsîr بَلْهَ kelimesini istisnâ’ kelimâtından 'add edenlerin kavline muvâfıktır. Ve أَجَلْ [ecel] ma’nâsına gelir ki harf-i cevâbdır. Şârih der ki Nihâye’de bu hadîs مِنْ kelimesinden mücerreden merkûmdur, دَعْ ve أُتْرُكْ ma’nâsıyla müfesserdir.

اَلْبَلَهُ [el-beleh] (fethateynle) Kalb sâlim olmak.

بَلْهَ [belhe] (bâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnu ve hâ’nın fethi üzere binâsıyla) كَيْفَ [keyfe] gibi bir kelimedir ki دَعْ ma’nâsına. Ve Ahfeş eyitti: بَلْهَ [belhe] gâh olur masdar menzilesinde isti’mâl olunur ve gâh olur سِوَى ma’nâsına isti’mâl olunur. Ve fi’l-hadîsi: “أَعْدَدْتُ لِعِبَادِيَ الصَّالِحِينَ مَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَلَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَلَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ بَلْهَ مَا اطَّلَعْتُمْ عَلَيْهِ” ve ba’zı nüshada بَلْهَ مَا أَطْلَعْتُهُمْ dahi vâki’ olmuştur bâb-ı إِفْعَالٌ [if’âl]den, ikisinde dahi 'ibâd-ı mü’minîne dünyâda ihbâr ve is’âr ile ma’lûm olundu, gayrı nesne verilir demek olur.