(a. i.) : şakıma, parıldama.

(f. i.) : kıvırcık tüylü kuzu postu, kürkü.

اَلْبَرْقُ [el-Berk] (شَرْقٌ [şark] vezninde) İbnu’l-'Arika nâm kimsenin feresi ismidir. Ve بُرُوقٌ [burûk] lafzından müfred olur ki şimşeğe denir. Hakîkat-ı şer’iyyesi sehâb üzere mü’ekkel olan feriştenin emtârı me’mûr olan mahalle insiyâkı için sebâhı şiddetle darb ve tahrîkinden tekevvün eden âteşlerdir ki leme’ân eder. Ve hikemiyyesi ebhirenin ki sehâb olacaktır, şiddetle tesâdümünden hâsıl olan şu’le-i nârdır, çakmağın tesâdümünden hâsıl olduğu gibi. Ve بَرْقٌ [berk] Masdar olur, şimşek çakmak ma’nâsına; yukâlu: بَرَقَ الْبَرْقُ بَرْقًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا بَدَا Ve bir adamı şimşek gibi kakıyıp korkunç sözler ile korkutmak ve korkuya düşürmek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: بَرَقَ فُلاَنٌ لِفُلاَنٍ إِذَا تَهَدَّدَهُ وَتَوَعَّدَ Ve بَرْقٌ [berk] ve بَرِيقٌ [berîk] ve بَرَقَانٌ [berekân] (fetehâtla) Yalabımak ma’nâsınadır; yukâlu: بَرَقَ الشَّيْءُ بَرْقًا وَبَرِيقًا وَبَرَقَانًا إِذَا لَمَعَ Ve بَرْقٌ [berk] Ta’âma bir mikdârca zeytûn yağı yâhûd sâfî yağ komak ma’nâsınadır ki ta’âmı parıldatır; yukâlu: بَرَقَ طَعَامَهُ بِزَيْتٍ أَوْ سَمْنٍ إِذَا جَعَلَ فِيهِ مِنْهُ قَلِيلاً Ve yıldız doğmak ma’nâsınadır; yukâlu: بَرَقَ النَّجْمُ إِذَا طَلَعَ Ve hatun bezenmek ma’nâsınadır; yukâlu: بَرَقَتِ الْمَرْأَةُ إِذَا تَحَسَّنَتْ وَتَزَيَّنَتْ Ve nâka gebe değil iken kuyruğunu kaldırıp gebelik sûretini göstermek ma’nâsınadır; yukâlu: بَرَقَتِ النَّاقَةُ إِذَا شَالَتْ بِذَنَبِهَا وَتَلَقَّحَتْ وَلَيْسَتْ بِلاَقِحٍ Ve parıldamak ma’nâsınadır; yukâlu: بَرَقَ بَصَرُهُ إِذَا تَلَأْلَأَ Ve بَرْقٌ [berk] ve بَرَقٌ [berak] (fethateynle) ve بُرُوقٌ [burûk] (قُعُودٌ [ku’ûd] vezninde) Pek mûhiş hâlet sebebiyle göz belerip bakakalmak, 'alâ-kavlin ifrât-ı hayret ü dehşetten kuvve-i bâsırası kalmayıp bir nesneyi görmez olmak ma’nâsınadır; yukâlu: بَرِقَ بَصَرُهُ وَبَرَقَ بَرَقًا وَبَرْقًا وَبُرُوقًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَالْأَوَّلِ إِذَا تَحَيَّرَ حَتَّى لاَ يَطْرِفُ أَوْ دَهِشَ فَلَمْ يُبْصِرْ Bu hâletler bâsıra-i nefsâniyye derk ve 'amelden kalmakla bî-hod mesâbesinde olmaktan neş’et eder ki be-gâyet mûhiş ve müdhiş hâlât vukû’unda olur. Ve بَرَقٌ [berak] Tuluma ıssı dokunmakla içinde olan kere yağı eriyip lokma lokma bölünmek ma’nâsınadır; yukâlu: بَرِقَ السِّقَاءُ إِذَا أَصَابَهُ الْحَرُّ فَذَابَ زُبْدُهُ فَتَقَطَّعَ وَلَمْ يَجْتَمِعْ Ve بُرُوقٌ [burûk] ve بَرَقَانٌ [berakân] Bulut parıldamak yâhûd şimşek peydâ edip yalabıtmak ma’nâsınadır; yukâlu: بَرِقَتِ السَّمَاءُ بُرُوقًا وَبَرَقَانًا إِذَا لَمَعَتْ أَوْ جَاءَتْ بِبَرْقٍ

اَلْبِرْكَانُ [el-birkân] (bâ’nın kesriyle) Bir şecer adıdır, ‘alâ-kavlin şûr olan nebâta denir yâhûd sâkı uzamayan nebâta denir. Ve bir nev’ nebât adıdır ki Necd bilâdında nâbit olur yâhûd nebâtın hurde nev’ine denir. Müfredi بِرْكَانَةٌ [birkânet]tir yâhûd بِرْكَانٌ [birkân] cem’dir, müfredi بُرَكٌ [burek]tir, صُرَدٌ [surad] ve صِرْدَانٌ [sirdân] gibi.

اَلْبُرْقَانُ [el-burkân] (سُلْطَانٌ [sultân] vezninde) Bedeni billûr gibi parlak adama denir; yukâlu: غُلاَمٌ بُرْقَانٌ أَيِ الْبَرَّاقُ الْبَدَنِ Ve aklı karalı alaca çekirgeye denir; müfredi بُرْقَانَةٌ [burkânet]tir. Ve Ca’fer b. Burkân ki Kilâb kabîlesindendir, muhaddisîndendir; bâ’nın kesriyle de zebân-zededir.

اَلْبَرَقَانُ [el-berekân] (fethateynle) Yaldırmak; yukâlu: رَعَدَتِ السَّمَاءُ وَبَرَقَتْ بَرَقَانًا إِذَا لَمَعَتْ

اَلْبِرْقَانُ [el-birkân] (bâ’nın kesri ve râ’nın sükûnuyla) Cem’i, kuzular ma’nâsına.