بَذَّرٌ [Bezzer] (bâ’nın ve zâl’ın fethiyle ve teşdîdiyle) Bir suyun ismidir, nitekim şâ’irin bu şi’rinde vâki’ olmuştur: “سَقَى اللهُ أَمْوَاهًا عَرَفْتُ مَكَانَهَا || جُرَابًا وَمَلْكُومًا وَبَذَّرَ وَالْغَمَرَ” ki bunlar cümle Mekke-i müşerrefenin kuyularının ismidir, haresehallâhu ta’âlâ.

اَلْبُذُرُ [el-buzur] (zammeteynle) Cem’i; yukâlu: قَوْمٌ بُذُرٌ كَمَا يُقَالُ صَبُورٌ وَصُبُرُ

iz. ar. cm.: büzûr. 1. Tohum, ekilecek tane. 2. Keten tohumu: bezir yağı. 3. Keten tohumu yağı: bezir isi mürekkep.

اَلْبَذْرُ [el-bezr] (bâ’nın fethi ve zâl-ı mu’cemenin sükûnuyla) Tohum ve tohumu ekmeğe dahi derler; yukâlu: بَذَرْتُ الْبَذْرَ أَيْ زَرَعْتُهُمِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ Ve بَذْرٌ [bezr] Her cânibe dağılmak mahallinde dahi isti’mâl olunur; yukâlu: تَفَرَّقَتْ إِبِلُهُ شَذْرَ بَذْرَ إِذَا تَفَرَّقَتْ فِي كُلِّ وَجْهٍ Ve شَذْرٌ [şezr] dahi şîn-i mu’cemenin fethiyle ve zâl-ı mu’cemenin sükûnuyla kezâlik dağılmak ma’nâsına. Ve شَذْرٌ [şezr] inci dânesine ıtlâk olunur, بَذْرٌ [bezr] tohum dânesine ıtlâk olunduğu gibi, gâlibâ dağılmak ma’nâsına bunlardan intikâl olunur. Ve بَذْرٌ [bezr] İtbâ’ tarîkiyle dahi isti’mâl olunur. Ferrâ eyitti: كَثِيرٌ بَذِيرٌ derler, بَثِيرٌ [besîr] dedikleri gibi, yâ lügat ola yâhûd لُثْغَةٌ [lusgat] ola. Ve لُثْغَةٌ [lusgat] lâm’ın zammı ve sâ-i müsellesenin sükûnuyla ve gayn-ı mu’ceme ile dil peltek olmak ma’nâsına.

اَلْبَذِيرُ [el-bezîr] كَثِيرٌ [kesîr] vezninde ve ona itbâ’an isti’mâl olunur; yukâlu: كَثِيرٌ بَذِيرٌ

(a. i. c. : büzûr) : tohum, ekilecek tane.

(a. s.) : geveze.

(a. i.) : gevezelik.

(a. i.) : tohum, ekilecek tane. (bkz. : bezr).

اَلْبَزْرُ [el-bezr] (bâ’nın fethi ve zâ-yı mu’cemenin sükûnuyla) Mutlakâ yere ekilecek nebâtın tohumuna denir ki murâd bukûl ve reyâhîn tohumu olacaktır, niteki بَذْرٌ [bezr] mâddesinde beyân olundu. Cem’i بُزُورٌ [buzûr] gelir. Ve بَزْرٌ [bezr] Tencere havâyicine denir, biber ve nohud ve kemmûn ve sâ’ir gibi, تَابَلٌ [tâbel] ma’nâsına. Bunun cem’i أَبْزَارٌ [ebzâr] ve أَبَازِيرُ [ebâzîr] gelir, zâhiren cem’ü’l-cem’dir. Ve bu iki ma’nâda bâ’nın kesriyle de lügattir, pes feth efsahtır. Ve بَزْرٌ [bezr] Velede ıtlâk olunur; yukâlu: مَا أَكْثَرَ بَزْرَهُ أَيْ وَلَدَهُ Ve burundan akan sümüğe denir, مُخَاطٌ [muhât] ma’nâsına. Ve بَزْرٌ [bezr] Masdar olur, vurmak ma’nâsına; yukâlu: بَزَرَهُ بَزْرًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا ضَرَبَهُ Ve tohum ekmek ma’nâsınadır; yukâlu: بَزَرَ الْبُذُورَ بِمَعْنَى بَذَرَهَا Ve sümkürmek ma’nâsınadır; yukâlu: بَزَرَ الرَّجُلُ إِذَا امْتَخَطَ Ve doldurmak ma’nâsınadır; yukâlu: بَزَرَ الْإِنَاءَ إِذَا مَلَأَهُ Ve tencereye havâyic komak ma’nâsınadır; yukâlu: بَزَرَ الْقِدْرَ إِذَا أَلْقَى الْأَبْزَارَ فِيهَا