Güherçile. (-Çorum.)

(“ka” uzun okunur, a. i.) : söz, lâf. (bkz. : kavi, suhan). Kil û kal : dedikodu, (bkz. : güft ü gû).

s. The operation of smelting ores or refining metals.

iz. ar. [asıl Arabîde kavl’den fiil-i mâzî müfret müzekker gâib olup “dedi” demektir.] Söz, kavil, sühan: kâle alınmaz = sözünü etmeye değmez.

iz. ar. [asıl Arabîde kavl’den fiil-i mâzî müfret müzekker gâib olup “dedi” demektir.] Söz, kavil, sühan: kâle alınmaz = sözünü etmeye değmez.

اَلْقَالُ [el-kâl] قَوْلٌ [kavl] ma’nâsınadır ki zikr olundu. Ve قُلَةٌ [kulet] ma’nâsınadır ki sıbyânın çelik ta’bîr ettikleri bir karış mikdârı ağaca denir, 'alâ-kavlin çeliği çalacak değneğe denir; cem’i قِيلَانٌ [kîlân]dır kâf’ın kesriyle.

s. Anything said, talk.

a. (fem. كالە) 1. Tired; jaded. 2. Dim, weak (sight). 3. Blunt (sword, etc.).

اَلْقِيلُ [el-kîl] ve اَلْقَالُ [el-kâl] (kâf’in kesri ve meddiyle evelde ve حَالٌ [hâl] vezni üzere sânîde) İsmlerdir, kelimât ma’nâsında; yukâlu: كَثُرَ الْقِيلُ وَالْقَالُ Ve fi’l-hadîsi: نَهَى عَنْ قِيلٍ وَقَالٍ” وَفِي حَرْفِ عَبْدِ اللهِ “ذَلِكَ عِيسَى بْنُ مَرْيَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِي فِيهِ يَمْتَرُونَ” Ve قَالٌ [kâl] Şol ağaca dahi derler ki onunla oğlancıklar bir karış mikdârı bir ağaç pâresin vurup oynarlar. Ve o küçük ağaca lisân-ı 'Arabda قُلَةٌ [kulet] derler, kâf’ın zammı ve lâm’ın tahfîfiyleve Türkîde çelik derler.

(a. i.) : koparma, koparılma, sökme, sökülme; yerinden çıkarma, çıkarılma; temelinden çekip atma.

اَلْقَلْعُ [el-kal’] (مَنْعٌ [men’] vezninde) Bir nesneyi kökünden çekip koparmak, ‘alâ-kavlin yerinden bir tarafa ayırmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَلَعَهُ قَلْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا انْتَزَعَهُ مِنْ أَصْلِهِ أَوْ حَوَّلَهُ عَنْ مَوْضِعِهِ Ve قَلْعٌ [kal’] Çobanların torba tarzında çantalarına denir ki içine zâdını ve nâkanın memelerini bağlayacak tahta ve ip makûlesi edevâtını vaz’ ederler; cem’i قُلُوعٌ [kulû’]dur zammeteynle ve أَقْلُعٌ [aklu’]dur, أَفْلُسٌ [eflus] vezninde; ve minhu’l-meselu: “شَحْمَتِي فِي قَلْعِي” Ekâzîb-i a’râbdandır ki sibâ’dan kurda demişler ki “Koyun sürüsünün yanında bir gulâm olsa ne yaparsın?” Cevâbında demiş ki “شَعْرَاءُ فِي إِبْطِي” Ya’nî “Koltuğumda bir sinektir.” Murâd sehminden havf ederim demektir. Ba’dehu “Yâ bir kız bulunsa n’işlersin?” dediklerinde, “شَحْمَتِي فِي قَلْعِي” demiş, ya’nî “Çantamda hâzır ekl edecek yağımdır.” Mesel-i mezbûr bir kimsenin mülkünde olup keyfe-mâ yeşâ’u ve yahtâru mutasarrıf olacağı nesne hakkında darb olunur. Ve قَلْعٌ [kal’] Duvarcının taş pâreleyecek küçük külünklerine denir. Ve bir ma’den ismidir ki ondan resâs-ı ceyyid ya’nî iyi ve a’lâ kalay zuhûr eder. Kalaya قَلْعِيٌّ [kal’iyy] ıtlâkı ona nisbetledir ki giderek ‘alem menzilinde olmuştur. Ve قَلْعٌ [kal’] Sıtma tutan adamı sıtma salıvermeğe denir ki ismdir; bunda kâf’ın kesri ve fethateynle lügattır; tekûlu: تَرَكْتُهُ فِي قَلْعٍ مِنْ حُمَّاهُ أَيْ فِي إِقْلاَعٍ مِنْهَا Ve قَلْعٌ [kal’] 'Azl eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: قَلَعَ الْوَالِي فُلاَنًا إِذَا عَزَلَهُ

اَلْقَلْعُ [el-kal’] (kâf’ın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Koparmak; yukâlu: قَلَعْتُ الشَّيْءَ مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ Ve قَلْعٌ [kal’] Şol zarfa derler ki çoban onun içine azığın ve nâkanın memesine bağlayacak ağaçları ve ipleri kor. Fi’l-meseli: “شَحْمَتِي فِي قَلْعِي” Ve قَلْعٌ [kal’] Hummâdan berî olmağa dahi derler; yukâlu: تَرَكْتُ فُلَانًا فِي قَلْعٍ مِنْ حُمَّاهُ Ve قَلْعٌ [kal’] Bir ma’denin ismidir ki ondan iyi kalay çıkar.

iz. ar. Sökme, çekip çıkarma, esâsından yıkıp atma, yerinden oynatma: ricâlin himmeti dağları kal’ eder.

اَلْكَعْلُ [el-ka’l] (نَعْلٌ [na’l] vezninde) Her hayvânın vaz’ eylediği anda necisine denir; tekûlu: كَنَسَ الْكَعْلَ وَهُوَ رَجِيعُ كُلِّ شَيْءٍ حِينَ يَضَعُهُ Ve koç koyunların hâyelerine yapışıp salınan çakıldağa denir. Ve bodur kara kişiye denir, كُعَلٌ [ku’al] dahi denir, صُرَدٌ [surad] vezninde. Ve le’îm ve nâkes çobana denir. Ve birbirine yapışık hurmâya denir. Ve bahîl ve mümsik olan zengine denir; yukâlu: هُوَ كَعْلٌ أَيْ غَنِيٌّ بَخِيلٌ

s. 1. A shepherd’s scrip. 2. A stone-mason’s pick. 3. An intermission of an ague.

vn. & s. A pulling up by the root, an eradicating.