اَلشَّفْعُ [eş-şef’] (نَفْعٌ [nef’] vezninde) Zevc ma’nâsınadır ki çift demektir. وِتْرٌ [vitr] mukâbilidir ki tek demektir; yukâlu: هُوَ شَفْعٌ أَمْ وِتْرٌ Ve masdar olur, çift eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: شَفَعَهُ شَفْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا صَيَّرَهُ زَوْجًا Ve شَفْعٌ [şef’] Yevm-i adhâya ıtlâk olunur, yevm-i nazîri olduğu için, niteki وَتْرٌ [vetr] yevm-i ‘arefeye ıtlâk olunur. Ve kîle fî kavlihi ta’âlâ: ﴿وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ﴾ هُوَ الْخَلْقُ لِقَوْلِهِ تَعَالَى ﴿وَمِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ﴾ أَوْ هُوَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ لِقَوْلِهِ تَعَالَى ﴿مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلَثَةٍ إِلاَّ هُوَ رَابِعُهُمْ﴾ Ya’nî ba’zı müfessirîn âyet-i merkûmede vâki’ وَتْرٌ [vetr] kelimesini vâcib bi’z-zât celle şânuhu hazretleriyle ve شَفْعٌ [şef’] lafzını mahlûkatla tefsîr eylediler, zîrâ ﴿وَمِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ﴾ nass-ı mübîni üzere cemî’-i eşyâ’ zevc ya’nî her cinsten iki nev’ olarak halk olunmuştur, tâ ki ta’addüd havâss-ı mümkinâttan olup vâcib bi’z-zât celle şânuhu ta’addüd ve inkısâm kabûl eylemediğini ehl-i şu’ûr olanlar idrâk eyleye. Meselâ cevheri câmid ve nâmî kılıp ve nâmîyi müdrik ve nebât ve müdriki sâmit ve nâtık halk eylediği gibi kezâlik cemî’-i eşyâ’ cevher ve ‘arazdan ve mâdde ve sûretten terkîb olunmuştur. Ve bu zevciyyet ve terekküb masnû’iyyeti muktezîdir ve masnû’ sâni’a muhtâcdır. Ve burhân-ı temânu’ mûcibince sâni’ vâhid-i hakîkî celle zâtuhudur. Ve شَفْعٌ [şef’] Gözün şaşılığından yâhûd za’f-ı basardan ve hîrelenmekten nâşî bir nesne çift ve çatal görünmek ma’nâsınadır; yukâlu: شُفِعَتْ لِيَ الْأَشْبَاحُ عَلَى الْمَجْهُولِ أَيْ أَرَى الشَّخْصَ شَخْصَيْنِ لِضَعْفِ بَصَرِي وَانْتِشَارِهِ