اَلْيَأْسُ [el-ye’s] (yâ’nın fethi ve hemzenin sükûnuyla) ve اَلْيَآسَةُ [el-ye’âset] (نَفَاسَةٌ [nefâset] vezninde) Me’mûlünden nevmîd olmak, قُنُوطٌ [kunût] ma’nâsınadır ki رَجَاءٌ [recâ’] mukâbilidir. ‘Alâ-kavlin bir nesneden emel munkatı’ olmak ma’nâsınadır ki kendi kalbinden o emeli kat’ ve ferâgat eylemekten 'ibârettir; yukâlu: يَئِسَ مِنْهُ وَيَأَسَ يَيْأَسُ كَيَمْنَعُ وَيَيْئِسُ كَيَضْرِبُ شَاذًّا يَأْسًا وَيَآسَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَالثَّانِي إِذَا قَنِطَ مِنْهُ أَوْ قَطَعَ الْأَمَلَ Mü’ellifin كَيَمْنَعُ kaydı bâba işâret olmayıp mücerred 'ayn’ın meftûh olmasını temsîldir. Ve fî hadîsi Ummi Ma’bed fî sifati’n-Nebiyyi sallallâhu 'aleyhi ve sellem: hلاَ يَأْسَ مِنْ طُولٍh أَيْ قَامَتُهُ لاَ تُؤْيِسُ مِنْ طُولِهِ لِأَنَّهُ كَانَ إِلَى الطُّولِ أَقْرَبَ Ya’nî “Kâmet-i sa’âdetleri tûle akreb olmakla tûlü cihetinden me’yûs olunmaz idi.” Murâd kasîr olmayıp ve pek tavîl değildir demektir ki bir mikdâr uzunca demek olur; ve yurvâ: hلاَ يَائِسٌ مِنْ طُولٍh أَيْ لاَ مَيْؤُوسٌ مِنْهُ مِنْ أَجْلِ طُولِهِ أَيْ لاَ يَيْأَسُ مُطَاوِلُهُ مِنْهُ لِإِفْرَاطِ طُولِهِ Pes buna göre يَائِسٌ [yâ’is] ki ism-i fâ’ildir, دَافِقٌ [dâfik] gibi ism-i mef’ûl ma’nâsına olur ve ma’nâ “Kâmet-i sa’âdetleriyle uzunluk bahsiyle yarış edenler me’yûs olmazlar, zîrâ pek uzun değil idi ki benim boyum yetişmez diye onlar me’yûs olalar.” Ve kara’e İbn 'Abbâs kavlehu ta’âlâ: ﴿لاَ يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللهِ﴾ اَلْآيَة عَلَى لُغَةِ مَنْ يَكْسِرُ أَوَّ الْمُسْتَقْبَلِ إِلاَّ مَا كَانَ بِالْيَاءِ وَإِنَّمَا كَسَرُوا فِي يِيْأَسُ وَيِيْجَلُ لِتَقَوِّي إِحْدَى الْيَائَيْنِ بِالْأُخْرَى Ya’nî İbn 'Abbâs hazretleri yâ-yı ûlânın kesriyle kırâ’at eylediler. Kırâ’at-i mezkûre Temîm ve kays ve Huzeyl ve Esed kabîleleri yâ-yı tahtiyyeden gayrı muzâra’at harfini meksûr eylemeleriyle onların lügatine mebnîdir. Lâkin يِيْأَسُ ve يِيْجَلُ kelimelerinde yâ-i uhrâ ile mütekavvî olduğu için meksûr eylediler. Ve يَأْسٌ [ye’s] Bilmek, 'ilm ma’nâsına gelir; yukâlu: يَئِسَ الرَّجُلُ إِذَا عَلِمَ Ve minhu kavluhu ‘azze ve celle: ﴿أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا﴾ أَيْ أَفَلَمْ يَعْلَمْ Mü’ellif, Basâ’ir’de bu ma’nâ Neha’ kabîlesinin lügati olmak üzere takyîd eylemiştir.