Titiz ve tezcanlı. (Kireçli * Şavşat -Artvin.; Vazıldan * Divriği -Sivas.)

اَلشَّلْقُ [el-şelk] (خَلْقٌ [halk] vezninde) Kamçı ve kırbaç makûlesiyle vurmak ma’nâsınadır; yukâlu: شَلَقَهُ شَلْقًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا ضَرَبَهُ بِالسَّوْطِ وَغَيْرِهِ Ve cimâ’ eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: شَلَقَ الْجَارِيَةَ إِذَا جَامَعَهَا Ve kulağı uzunluğuna yarıp dilmek ma’nâsınadır; yukâlu: شَلَقَ أُذُنَهُ إِذَا خَرَقَهَا طُولاً

اَلسَّلْقُ [es-selk] (حَلْقٌ [halk] vezninde) Bir adamı söz ile incitip âzürde kılmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَهُ بِالْكَلاَمِ سَلْقًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا آذَاهُ Ve eti kemikten soymak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ اللَّحْمَ عَنِ الْعَظْمِ إِذَا الْتَحَاهُ Ve dürtmek ve sançmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ فُلاَنًا بِالرُّمْحِ إِذَا طَعَنَهُ Ve nebâtı soğuk çalıp göyündürmek ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الْبَرْدُ النَّبَاتَ إِذَا أَحْرَقَهُ Ve bir kimseyi arkası üzere yere yıkmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ فُلاَنًا إِذَا صَرَعَهُ عَلَى قَفَاهُ Ve su tulumunu yâhûd azık dağarcığını yağlamak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الْمَزَادَةَ إِذَا دَهَنَهَا Ve bir nesneyi âteşle kaynatmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الشَّيْءَ إِذَا غَلاَهُ بِالنَّارِ Ve çuval makûlesinin kulpuna ağaç geçirmek ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الْعُودَ فِي الْعُرْوَةِ إِذَا أَدْخَلَهُ Ve deveyi serâpâ katrânlamak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الْبَعِيرَ إِذَا هَنَأَهُ أَجْمَعَ Ve yelmek ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ فُلاَنٌ إِذَا عَدَا Ve haykırmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الرَّجُلُ إِذَا صَاحَ Ve hatunu arkası üzere yatırıp cimâ’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ الْمَرْأَةَ إِذَا بَسَطَهَا فَجَامَعَهَا Ve bir kimseye kamçı makûlesiyle vurup derisini sıyırıp koparmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ فُلاَنًا بِالسَّوْطِ إِذَا نَزَعَ جِلْدَهُ Ve posteki makûlesini ıssı suda haşlayıp tüyden eser kalmak vech üzere tüylerini gidermek ma’nâsınadır ki 'an-kasd im’ân etmemekten yâhûd müsâmahadan nâşî olur; yukâlu: سَلَقَ شَيْئًا بِالْمَاءِ الْحَارِّ إِذَا أَذْهَبَ شَعْرَهُ وَوَبَرَهُ وَبَقِيَ أَثَرُهُ Ve سَلْقٌ [selk] Devenin sırtında olan yağır onulup yeri beyâz kalmak ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَتِ الدَّبَرَةُ الْبَعِيرَ إِذَا بَرَأَتْ وَابْيَضَّ مَوْضِعُهَا مِنْ أَثَرِهَا Mü’ellif bunu müsâmaha vechiyle tefsîr eylemiştir. Ve devenin yanlarını kolan sıkıp yer eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَ النِّسْعُ فِي جَنْبِ الْبَعِيرِ إِذَا أَثَّرَ Ve yola gidenlerin ayakları ve tırnakları yolda te’sîr eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: سَلَقَتِ الْأَقْدَامُ وَالْحَوَافِرُ الطَّرِيقَ إِذَا أَثَّرَ فِيهَا

اَلسَّلْقُ [es-selk] (sîn’in fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Bir kimseyi arkası üzere bırakmak; yukâlu: طَعَنْتُهُ فَسَلَقْتُهُ إِذَا أَلْقَيْتَهُ عَلَى ظَهْرِهِ Ve سَلْقٌ [selk] Çağırmak ma’nâsına da gelir, صَلْقٌ [salk]ta lügattır sâd-ı mühmele ile ve kâf’la. Ve سَلْقٌ [selk] Dil ile bir kimseye ezâ etmeğe dahi derler şiddet-i kavl bi’l-lisân ma’nâsına; kâlallâhu ta’âlâ: ﴿سَلَقُوكُمْ بِأَلْسِنَةٍ حِدَادٍ﴾ (الأحزاب، 19) Ve Ebû 'Ubeyd eyitti: بَالَغُوا فِيكُمْ بِالْكَلَامِ ma’nâsınadır. Ve سَلْقٌ [selk] Dağarcığı yağlamağa dahi derler; yukâlu: سَلَقْتُ الْمَزَادَةَ إِذَا دَهَنْتَهَا Ve مَزَادَةٌ [mezâdet] mîm’in fethi ile azık koyacak enbâna derler. Ve سَلْقٌ [selk] Bir nesneyi çömleğe koyup fi’l-cümle kaynatmağa dahi derler; tekûlu: سَلَقْتُ الْبَقْلَ أَوِ الْبَيْضَ إِذَا أَغْلَيْتَهُ بِالنَّارِ إِغْلَاءَةً خَفِيفَةً Ve سَلْقٌ [selk] Davarın arkasında yağır yerinden kalan beyâzına dahi derler. Ve سَلْقٌ [selk] Çuvalın bir kulpun öbür kulpuna geçirmeğe dahi derler.