(a. i.) : göz ağrısı, göz hastalığı. (bkz. : remed).

i. [ar. is.] Elif-bâ-yı Türkînin on yedinci harfi olup asıl hurûf-ı Sâmiyenin sırası olan ebced tertibinde “ف fe” ile “ق kaf” arasında olarak on sekizinci harf olmakla rakam gibi isti‘mâlinde 90 addolunur. Şekl-i İbrânîsi צ ve şekl-i Süryânîsiܨ olup Arabîsi hayli tebeddül etmiştir. Elif-bâ-yı Yunânîde Σσ ve Latincede “s” şekilleriyle “س” yerine geçmiş ve “س” ise ξ şekliyle Latinlerin “x” gibi “قس” veya “كس” telaffuz-i mürekkebini almıştır. Bunun için Araplar Yunan ve Latin lisânlarından me’hûz kelimeleri ekseriya “ص sad” ile yazarlar. Bu harfin asıl elsine-i Sâmiyedeki mahreci lisânımızda mefkûd olduğu halde biz Garbî Türkçede sakîl harekeli “س sin”leri “ص sad” yazmağı âdet etmişizdir. İmlâ husûsunda çok daha ma‘kûl harekette bulunmuş olan Şarkî Türkçe sâhipleri ise Türkiyyü’l-asl lûgatleri asla “ص sad” ve “ طtı” ile yazmayıp dâimâ “س sin” ve “ تte” ve “د dal” ile yazarlar. Bu vechile bizim mesela su صو, saç صاچ, sık صیق yazdığımız kelimeleri onlar bi-hakkın su سو, saç ساچ, sık سیق yazıyorlar. El-hâsıl bu harfin lisânımıza duhûlü mücerred bir imlâ yanlışlığı netîcesi ve bir imlâ-yı sakîm iktizâsıdır. Muhtasar tarihlerde safer şehr-i Arabîsine alâmettir.

is. ar. “ص sad” harfinin ism-i müşterekidir. Noktasız olduğuna binâen dâd’dan tefrîk için “صاد مهمله sâd-ı mühmele” dahi denilir.

اَلصَّادُ [es-sâd] ve اَلصِّيدُ [es-sîd] (sâd’ın kesriyle ve fethateynle lügattir) Bir 'illet adıdır ki deve kısmının başına 'ârız olmakla münkâzî olmuş at gibi dâ’imâ burunları akıp ve başını muttasıl yukarı tutar ve yukâlu: بَعِيرٌ صَادٌ أَيْ ذُو صَادٍ Niteki رَجُلٌ مَالٌ derler, ذُو مَالٍ ma’nâsına. Mütercim der ki Muzhir’de bu bâb-ı mahsûstur; yukâlu: رَجُلٌ مَالٌ وَامْرَأَةٌ مَالَةٌ أَيْ ذُو مَالٍ وَبَعِيرٌ صَادٌ وَنَاقَةٌ صَادَةٌ وَهَاعٌ وَهَاعَةٌ وَلاَعٌ وَلاَعَةٌ Ve صَادٌ [sâd] Ma’diniyyâttan tunca denir. Ve bakıra denir, 'alâ-kavlin bakırın bir nev’ine denir. Ve devenin iki gözü aralığında bir damar ismidir ki 'illet-i mezkûre ona 'ârız olur. Cem’i أَصْيَادٌ [asyâd] ve cem’u’l-cem’i أَصَايِدُ [esâyid] gelir.

The seventeenth letter of the Turkish and Persian, and fourteenth of the Arabic alphabet. Its full name is صاد مهملە The undotted ص; it is also called صاد معفص. The ص of the word معفص (in the اجد formula). Its phonetic value is that of s in sorrow.Being one of the hard consonants,it is always pronounced with one of the hard vowels when movent, and it affects even the preceding vowel in a word, making it hard when it would; otherwise, have been soft.The letter ص is reduplicated in pronunciation, when it immediately follows the Arabic definite article ال .When followed by ح, or ه, care should be taken to avoid combining the pronunciation of the two letters into the sound of the English sh. Each should haveIts full value, thus, اصحاب as-hâb, تصحح tas-hîh.The numerical value of ص is 90.Many Turkish words now written with ص are found in some authors written with س. Hence Turkish words found written with س may occur in this Lexicon written with ص .When an Arabic triliteral root begins with ص and passes to the eighth form (افتعال), the servile ت of the form is changed into ط; thus صلح اصطلاح، مصطلحات، ; صبر اصطبار، etc.In dates of letters and documents it stands for the month صفر.

s. 1. The letter ص. 2. A very soft kind of brass or copper.

اَلصَّادُ [es-sâd] Tuç ve nuhâstır.