اَلْمُطَّلَعٌ [el-muttala’] (teşdîd-i tâ’yla مُدَّخَرٌ [muddehar] vezninde) إِطِّلاَعٌ [ittilâ’]dan ism-i mekândır, إِطِّلاَعٌ [ittilâ’] olunacak semt ve mahalle denir. Bu münâsebetle bir işin şürû’ edecek ve teşebbüs ve temşît verecek münâsib semt ve mahalline ıtlâk olunur; yukâlu: مَا لِهَذَا الْأَمْرِ مُطَّلَعٌ أَيْ مَأْتًى يَعْنِي وَجْهٌ يُؤْتَى إِلَيْهِ Ve مُطَّلَعٌ [muttala’] Bir yüksek yerden aşağıya bakıp muttali’ olacak mevzi’e denir; ve minhu kavlu ‘Ömer radıyallâhu ‘anhu: “لَوْ أَنَّ لِي مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا لاَفْتَدَيْتُ بِهِ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَعِ” Ya’nî “Hîta-i arzda kâ’in cemî’-i emvâl ü eşyâ’ benim olsa hevl-i مُطَّلَعٌ [muttala’]ı müşâhede eylememeğe mukâbili cemlesini verir idim.” Pes mevt ‘akibinde kendisine havâle ve müşrif ve müstevlî olan emr-i şedîd-i âhireti mevzi’-i إِطِّلاَعٌ [ittilâ’] olan mahall-i refî’ ü ‘âlîye teşbîh eylemiştir. Ve fi’l-hadîsi: “مَا نَزَلَ مِنَ الْقُرْآنِ آيَةٌ إِلاَّ لَهَا ظَهْرٌ وَبَطْنٌ وَلِكُلِّ حَرْفٍ حَدٌّ وَلِكُلِّ حَدٍّ مُطَّلَعٌ” أَيْ مَصْعَدٌ يُصْعَدُ إِلَيْهِ مِنْ مَعْرِفَةِ عِلْمِهِ Ya’nî “kur’ân-ı kerîm’den bir âyet nâzil olmadı illâ o âyet bir vech-i zâhirîyi ve bir vech-i bâtinîyi müştemildir. Ve her hurûfun bir haddi ve her haddinin bir muttala’ olacak semt ve mahalli vardır ki onu bilmek rütbesine o semt ve mahalden kasd ve mübâderet olunur.”

اَلْمُطَّلَعُ [el-muttala’] (mîm’in zammı ve tâ’nın fethi ve teşdîdiyle ve lâm’ın fethiyle) Gelecek yer, مَأْتَى [me’tâ] ma’nâsına; yukâlu: أَيْنَ مُطَّلَعُ هَذَا الْأَمْرِ أَيْ مَأْتَاهُ Ya’nî yüksek yerden alçak yere inecek yer. Ve hadîs-i şerîfte ki “مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَعِ” vâki’ olmuştur, dünyâdan kabre ve âhiret ahvâline müşrif olacak yer demektir, مَأْتَى [me’tâ]ya teşbîhendir.