(a. i.) : 1) uzatma, çekme. "2) yayma, döşeme.

iz. ar. 1. Uzatma, uzanma: medîd = el uzatma. 2. Yayma, döşeme: medd-i bisât. 3. Bir harfi ve ale’l-husûs “ ا elif”i çekme, uzatma, sesini uzatarak okuma. 4. Hemzeden sonra elif geldiğinde, buna bedel hemzenin üzerine yazılan آ med [çekme] işareti. 5. Şems ile kamerin te’sîr-i câzibesiyle bahr-i muhît sularının kabarıp, karaya uzanması ki cezir mukâbilidir: medd ve cezir. مد كلى medd-i küllî = kamerin ictimâ‘ ve istikbâli zamanlarında vâki olan medd. مد جزئى medd-i cüz’î = terbî‘ zamanlarında vâki olanı. 6. Nüvvâb-ı şer‘iyyenin memuriyyet müddetini temdîd etme.

اَلْمَدُّ [el-medd] (mîm’in fethi ve dâl’ın teşdîdiyle) سَيْلٌ [seyl] ma’nâsınadır.

Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre مَدٌّ [medd] mâddesi bir nesneyi çekip sündürmek ma’nâsına mevzû’dur, ba’dehu ona münâsib ismlerde ve ma’nâ-yı masdarîlerde isti’mâl olundu. Ve Misbâh’ın beyânına göre burada سَيْلٌ kelimesi ismdir ki sel suyu demektir. Cem’i مُدُودٌ [mudûd] gelir. Gerçi masdar dahi olur; yukâlu: مَدَّ النَّهْرُ مَدًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا سَالَ Ve مَدٌّ [medd] İrtifâ’-ı nehâr ma’nâsınadır ki gün kaba kuşluk olmaktan 'ibârettir. Ve bu ismdir, niteki Esâs’ta: أَتَيْتُهُ مَدَّ النَّهَارِ وَهُوَ ارْتِفَاعُهُ 'unvânıyla mersûmdur. Ma’nâ-yı masdarî karîben mezkûrdur. Ve مَدٌّ [medd] Kâtib divitten midâd ya’nî mürekkeb almak ma’nâsınadır, إِسْتِمْدَادٌ [istimdâd] gibi; yukâlu: مَدَّ الْكَاتِبُ مِنَ الدَّوَاةِ إِذَا أَخَذَ مِنْهَا مِدَادًا بِالْقَلَمِ لِلْكِتَابَةِ Ve bahrin yâhûd nehrin suyu çoğalıp taşkın olmak ma’nâsınadır ki جَذْرٌ [cezr] mukâbilidir; yukâlu: مَدَّ الْبَحْرُ وَالنَّهْرُ إِذَا كَثُرَ مَاؤُهُ Gûyâ ki suyu uzatıp sündürmüş olur. Pes tefsîr-i mezkûr ma’nâ-yı lâzımıdır. Ve bir nesneyi yaymak ve döşemek ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ الشَّيْءَ إِذَا بَسَطَهُ ve yukâlu: مَدَّ اللهُ الْأَرْضَ أَيْ بَسَطَهَا Ve bir şey’e gözü kaldırıp dikkat ve ragbetle sıkça nazar eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ نَظَرَهُ إِلَيْهِ إِذَا طَمَحَ بِبَصَرِهِ إِلَيْهِ Ve bir nesneyi çekip sündürmek ma’nâsınadır ki ma’nâ-yı mevzû’un-lehüdür; yukâlu: مَدَّ الشَّيْءَ وَمَدَّ بِهِ إِذَا جَذَبَهُ وَمَطَلَهُ Ve gün kaba kuşluk olmak ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ النَّهَارُ إِذَا ارْتَفَعَ Ve bir adama yardım eylemek ve yâr ve yâver olmak ma’nâsınadır, gûyâ ki onun hayât ve bekâsını uzatmış olur; yukâlu: مَدَّ زَيْدٌ اَلْقَوْمَ إِذَا صَارَ لَهُمْ مَدَدًا Ve مَدٌّ [medd] مَدًى [medâ] ma’nâsına müsta’meldir ki murâd medde’l-basardır, lisânımızda ondan göz erimi ile ta’bîr olunur; tekûlu: بَيْنِي وَبَيْنَهُ قَدْرُ مَدِّ الْبَصَرِ أَيْ مَدَاهُ Ve deveye مَدِيدٌ [medîd] içirmek ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ الْإِبِلَ إِذَا سَقَاهَا مَدِيدًا Ke-mâ se-yuzkeru. Ve tarlaya مِدَادٌ [midâd] ya’nî gübre ve fışkı dökmek ma’nâsınadır ki tarlaya kût îrâs eder; yukâlu: مَدَّ الْأَرْضَ إِذَا جَعَلَ فِيهَا مِدَادًا أَيْ سِرْقِينًا

vn. & s. 1. A stretching. 2. A stretching out the hand. 3. An extending, extension, prolongation. 4. A laying out, laying down, spreading. 5. A helping. 6. An inking one’s pen in order to write.

اَلْمَدُّ [el-medd] Çekmek; yukâlu: مَدَدْتُ الشَّيْءَ فَامْتَدَّ Ve مَدٌّ [medd] Mühlet vermeğe dahi derler; yukâlu: مَدَّ اللهُ عُمُرَهُ وَمَدَّ فِي غَيِّهِ أَيْ أَمْهَلَهُ Ve غَيٌّ [gayy] gayn-ı mu’ceme ile dalâlet ma’nâsınadır. Ve مَدُّ النَّهَارِ [meddu’n-nehâr] Gündüz tamâm aydınlık olup güneş yükselmeğe dahi derler. Ve nihâyet ma’nâsına da gelir; yukâlu: هُنَاكَ قِطْعَةُ أَرْضٍ قَدْرُ مَدِّ الْبَصَرِ أَيْ مَدَى الْبَصَرِ وَغَايَتِهِ