اَلْكُلُّ [el-kull] (kâf’ın zammı ve lâm’ın teşdîdiyle) Bir lafz-ı müfreddir ki cemî’-i eczânın şümûl ve istigrâk üzere ismidir, müzekker ve mü’enneste müsâvîdir; yukâlu: كُلُّ رَجُلٍve كُلُّ امْرَأَةٍ Ve ba’zılar 'indinde كُلُّ رَجُلٍve كُلَّةُ امْرَأَةٍ denir ki mü’enneste hâ’yladır. Ve كُلُّهُنَّ مُنْطَلِقٌ وَمُنْطَلِقَةٌ denir ki evvelde lafz üzere ve sânîde ma’nâ-yı izâfî üzere mahmûldür. Ve gâh olur ki كُلٌّ kelimesi بَعْضٌ [ba’d] ma’nâsına isti’mâl olunmakla azdâddan olur. Şârihin beyânına göre kavl-i esahh üzere mecâzîdir; niteki بَعْضُ dahi أَكْثَرُ ve كُلٌّ makâmlarında müsta’mel olur. Mütercim der ki Dede Cöngü nâm mecmû’ada bu mebhasler mebsûttur. Ve كُلٌّ ve بَعْضٌ kelimeleri ma’rifelerdir, kelâm-ı 'Arabda mu’arref bi’l-lâm olarak vârîd olmadılar, zîrâ ma’nâ-yı izâfeti mutazammınlardır, meselâ كُلٌّ مُنْطَلِقٌ ve بَعْضٌ مُنْطَلِقٌ [ta’bîrleri] كُلُّهُمْ ve بَعْضُهُمْ sebkindedirler ve mu’arref bi’l-lâm olmaları câ’izdir ki harf-i ta’rîf izâfetten 'ivaz olur. Ve كُلٌّ [kull] kelimesi mevsûfun muttasıf olduğu sıfatta kemâline delâlet için zikr olunur; yukâlu: هُوَ الْعَالِمُ كُلُّ الْعَالِمِ Ya’nî “Filân 'ilm sıfatında nihâyet-i dereceye bâlig 'âlim-i tâmm u kâmildir” demektir.

اَلْقُلُّ [el-kull] (kâf’ın zammı ve lâm’ın teşdîdiyle) Kezâlik eksiklik ma’nâsına, pes قِلَّةٌ [killet]le قُلٌّ [kull], ذِلَّةٌ [zillet]le ذُلٌّ [zull] gibi olur; yukâlu: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى الْقُلِّ وَالْكَثِيرِ ve مَا لَهُ قُلٌّ وَلَا كُثْرٌ Ve fi’l-hadîsi: “اَلرِّبَا وَإِنْ كَثُرَ فَهُوَ إِلَى قُلٍّ” Ve قُلٌّ [kull] Mechûl ma’nâsına da isti’mâl olunur; yukâlu: هُوَ قُلُّ بْنُ قُلٍّ إِذَا كَانَ لَا يُعْرَفُ هُوَ وَلَا أَبُوهُ