اَلْقَلْعُ [el-kal’] (مَنْعٌ [men’] vezninde) Bir nesneyi kökünden çekip koparmak, ‘alâ-kavlin yerinden bir tarafa ayırmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَلَعَهُ قَلْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا انْتَزَعَهُ مِنْ أَصْلِهِ أَوْ حَوَّلَهُ عَنْ مَوْضِعِهِ Ve قَلْعٌ [kal’] Çobanların torba tarzında çantalarına denir ki içine zâdını ve nâkanın memelerini bağlayacak tahta ve ip makûlesi edevâtını vaz’ ederler; cem’i قُلُوعٌ [kulû’]dur zammeteynle ve أَقْلُعٌ [aklu’]dur, أَفْلُسٌ [eflus] vezninde; ve minhu’l-meselu: “شَحْمَتِي فِي قَلْعِي” Ekâzîb-i a’râbdandır ki sibâ’dan kurda demişler ki “Koyun sürüsünün yanında bir gulâm olsa ne yaparsın?” Cevâbında demiş ki “شَعْرَاءُ فِي إِبْطِي” Ya’nî “Koltuğumda bir sinektir.” Murâd sehminden havf ederim demektir. Ba’dehu “Yâ bir kız bulunsa n’işlersin?” dediklerinde, “شَحْمَتِي فِي قَلْعِي” demiş, ya’nî “Çantamda hâzır ekl edecek yağımdır.” Mesel-i mezbûr bir kimsenin mülkünde olup keyfe-mâ yeşâ’u ve yahtâru mutasarrıf olacağı nesne hakkında darb olunur. Ve قَلْعٌ [kal’] Duvarcının taş pâreleyecek küçük külünklerine denir. Ve bir ma’den ismidir ki ondan resâs-ı ceyyid ya’nî iyi ve a’lâ kalay zuhûr eder. Kalaya قَلْعِيٌّ [kal’iyy] ıtlâkı ona nisbetledir ki giderek ‘alem menzilinde olmuştur. Ve قَلْعٌ [kal’] Sıtma tutan adamı sıtma salıvermeğe denir ki ismdir; bunda kâf’ın kesri ve fethateynle lügattır; tekûlu: تَرَكْتُهُ فِي قَلْعٍ مِنْ حُمَّاهُ أَيْ فِي إِقْلاَعٍ مِنْهَا Ve قَلْعٌ [kal’] 'Azl eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: قَلَعَ الْوَالِي فُلاَنًا إِذَا عَزَلَهُ