اَلْقَضِيضُ [el-kadîd] (أَزِيزٌ [ezîz] vezninde) Atın göğüslüğü ve yayın kirişi makûlesi nesne kesilmiş gibi قَضٌّ [kadd] diye seslenmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَضَّ النِّسْعُ قَضِيضًا إِذَا سُمِعَ لَهُ صَوْتٌ كَأَنَّهُ قَطْعٌ وَكَذَلِكَ الْوَتَرُ Ve قَضِيضٌ [kadîd] Zikr olunan nesnelerin sesine denir; tekûlu: قُطِعَ النَّسْعُ فَسَمِعْتُ قَضِيضَهُ أَيْ صَوْتَهُ Ve قَضِيضٌ [kadîd] Cemî’ ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: جَاءَ الْقَوْمُ قَضَّهُمْ بِفَتْحِ الضَّادِ وَبِضَمِّهَا وَفَتْحِ الْقَافِ وَكَسْرِهَا وَقَضِيضَهِمْ أَيْ جَمِيعُهُمْ وَيُقَالُ جَاؤُوا بِقَضِيضِهِمْ dâd’ın fethine göre hâl mecrâsına cârî olan masdardan olur ve zammına göre bedel olur. Ba’zılar dedi ki قَضٌّ [kadd] çakıl taşının ufağına ve قَضِيضٌ [kadîd] iricesine denmekle burada “Küçüğü büyüğü ya’nî cümlesi geldiler” demek olur. Ve ba’zılar 'indinde قَضٌّ [kadd] قَاضٌّ [kâdd] ma’nâsınadır ki ism-i fâ’ildir. Ve قَضِيضٌ [kadîd] مَقْضُوضٌ [makdûd] ma’nâsınadır; ya’nî قَضٌّ [kadd] bir tâ’ife üzere 'asker salmak ma’nâsına olup burada زَوْرٌ زَائِرٌ ve صَوْمٌ صَائِمٌ ma’nâsına olduğu gibi قَاضٌّ [kâdd] ma’nâsına ve قَضِيضٌ [kadîd] مَقْضُوضٌ [makdûd] ma’nâsına olmakla هَاجِمٌ [hâcim] ve مَهْجُومٌ [mehcûm] ya’nî 'ale’l-'umûm geldiler demek olur. Zikri âtî intişâr-ı hayl ma’nâsına olan إِنْقِضَاضٌ [inkidâd] قَضٌّ [kadd]-ı mezbûrun mutâvi’idir.