(a. c. : akdâm) : 1) ayak. (bkz. : pâ). 2) adım. (bkz. : hatve). 3) yarım arşın uzunluğunda bir ölçü. 4) uğur. Hoj-ka-dem : 1) uğurlu; 2) i. eskiden saraylarda bâzı cariyelere takılan ad. Sâbit-kadem : sebat eden, devam eden, sürekli.

(Ar.). 1. Ayak. 2. Adım. 3.

iz. ar. cm: akdâm. 1. Ayak, pâ: kadem basmak. 2. Adım, hatve: kadem atmak. 3. Yarım arşınlık mesâfe ölçüsü: yirmi kadem boyu vardır; İngiliz kademi = metre sülüsü (üçte biri). 4. mc. Türkçe uğur, meymenet, yümn: kadem getirmek = uğurlu olmak; hoş geldiniz, kadem getirdiniz.

اَلْقَدَمُ [el-kadem] (fethateynle) ve اَلْقُدْمَةُ [el-kudmet] (غُرْفَةٌ [gurfet] vezninde) ve اَلْقِدَمُ [el-kidem] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) Sâbıka fi’l-emr ma’nâsınadır ki bir husûsta sâ’irleri sebk ve takaddümlük eser ve hâletinden 'ibârettir; yukâlu: لَهُ قَدَمٌ وَقُدْمَةٌ وَقِدَمٌ فِي هَذِهِ الْخِدْمَةِ أَيْ سَابِقَةٌ Ve قَدَمٌ [kadem] (fethateynle) Hayr ve birr ve hasene cihetinde derece ve mertebe sâhibi adama denir; mü’ennesi قَدَمَةٌ [kademet]tir; yukâlu: هُوَ قَدَمٌ فِي الْخَيْرِ أَيْ لَهُ مَرْتَبَةٌ فِيهِ Ve ayağa denir, رِجْلٌ [ricl] ma’nâsına. Ve قَدَمٌ [kadem] lafzı mü’ennestir; Cevherî’nin tezkîr ile وَاحِدُ الْأَقْدَامِ ta’bîri sehvdir, savâb olan وَاحِدَةُ الْأَقْدَامِ olmaktır hâ’yla; cem’i أَقْدَامٌ [akdâm] gelir. Şârih der ki 'uzv te’vîliyle tezkîri câ’izdir.

s. 1. (pl. اقدام) A human foot. 2. A foot measure. 3. T. Good luck.

اَلْقَدَمُ [el-kadem] (fethateynle) Ayak, رِجْلٌ [ricl] ma’nâsına. Ba’zılar ayağın altıdır ve ba’zılar ilerisidir demişler.

اَلْأَقْدَامُ [el-akdâm] (hemzenin fethiyle) Cem’i, ayaklar ma’nâsına. Ve bunda i’tibâr-ı tezkîr câ’izdir, nitekim “أَرَى قَدَمِي أَرَاقَ دَمِي” kelâmı delâlet eder, pes nüsah-ı Cevherî’de اَلْقَدَمُ وَاحِدُ الْأَقْدَامِ vâki’ olup وَاحِدَةُ الْأَقْدَامِ olmadığı ona binâ’endir. Egerçi sâhib-i kâmûs’ta وَاحِدَةُ الْأَقْدَامِ gerektir diye Cevherî’yi tahti’e etmiştir. Ve قَدَمٌ [kadem] Sâbık olan esere dahi derler; yukâlu: لِفُلَانٍ قَدَمُ صِدْقٍ أَيْ أُثْرَةٌ حَسَنَةٌ Ve Ahfeş eyitti: قَدَمٌ [kadem] تَقْدِيمٌ [takdîm] ma’nâsınadır gûyâ ki o kimse hayr takdîm etmiştir.