اَلْحُمَّةُ [el-hummet] (hâ’nın zammıyla) Mukadder ve makzî olan şey’e denir. Ve minhu حُمَّةُ الْفِرَاقِ تَقُولُ عَجِلَتْ بِنَا وَبِكُمْ حُمَّةُ الْفِرَاقِ أَيْ مَا قُدِّرَ مِنْهُ وَقُضِيَ Cem’i حُمَمٌ [humem] gelir, صُرَدٌ [surad] vezninde ve حِمَامٌ [himâm] gelir,جِبَالٌ [cibâl] vezninde. Şârih der ki burada حُمًّى [hummâ] kızgınlık ma’nâsından dahi mümkindir, hark ve muztarib eylediği için. Ve حُمَّةٌ [hummet] Bir gûne levn ismidir ki دُهْمَةٌ [duhmet] ile كُمْتَةٌ [kumtet] beyninde olup ve حُوَّةٌ [huvvet] dedikleri levnden dûn olur, ya’nî ne siyâh ve ne koyu kırmızı olur ki zeytûnî ta’bîr olunur, nisvân-ı a’râbın dudaklarının rengi gibi ve at kısmında kestane dorusu ta’bîr olunur; yukâlu: بِهِ حُمَّةٌ وَهِيَ بَيْنَ الدُّهْمَةِ وَالْكُمْتَةِ وَدُونَ الْحُوَّةِ Ve حُمَّةُ [hummet] Bir belde adıdır. Ve muhaffef olan حُمَةٌ [humet] lafzında lügattır ki ‘akrebin sokacak dikenine denir. Ve bir mevzi’ adıdır. Ve hummâ 'illetine denir; yukâlu: أَخَذَتْهُ الْحُمَّةُ أَيِ الْحُمَّى Ve تَحَمُّمٌ [tehammum] lafzından ism olur, siyâhlık ma’nâsına; yukâlu: بِهِ حُمَّةٌ أَيْ سَوَادٌ