اَلْخَرَجُ [el-harec] (fethateynle) Bir nesne aklı karalı alaca olmak ma’nâsınadır; ekserî hayvânda müsta’meldir, gûyâ ki aralıktan levn-i vâhid hâric olur. Mü’ellif bunu ism sûretinde resm edip lâkin masdar olmak gâlibdir.

s. 1. Straitness; a difficulty. 2. A sin, an offence; or, culpability.

vn. 1. A being or becoming straitened, confined; narrowness. 2. A being troubled or in doubt; disquiet; doubt. 3. A being or getting into difficulty; especially, if through bad conduct.

اَلْحَرَجُ [el-harec] Göz kamaşmak; yukâlu: حَرِجَتِ الْعَيْنُ مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا حَارَتْ Ve حَرَجٌ [harec] Harâm olmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: حَرِجَ عَلَيَّ ظُلْمُكَ حَرَجًا أَيْ حَرُمَ

اَلْحَرِجُ [el-harec] (râ’nın fethi ve kesriyle) Dar yer, mekân-ı zayyik ma’nâsına; yukâlu: مَكَانٌ حَرَجٌ وَحَرِجٌ إِذَا كَانَ ضَيِّقًا كَثِيرَ الشَّجَرِ لَا يَصِلُ إِلَيْهِ الرَّاعِيَةُ Ya’nî davarı güden kimseler ona erişmeseler böyle derler. Ve fethle ve kesrle kırâ’at olunmuştur, Bârî ta’âlânın ﴿يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا﴾ (الأنعام 125) dediği kavli. Ve bu وَحَدٌ [vehad]la وَحِدٌ [vehid] ve فَرَدٌ [fered]le فَرِدٌ [ferid] ve دَنَفٌ [denef]le دَنِفٌ [denif] gibidir, feth ve kesr ile bir ma’nâya olmakta. Ve دَنَفٌ [denef] hasta ma’nâsınadır. Ve حَرَجٌ [harec] (fethateynle) Dar olmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: حَرِجَ يَحْرَجُ حَرَجًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ Ve حَرَجٌ [harec] Günâha dahi derler. Ve حَرَجٌ [harec] Arık deve ma’nâsına da gelir; yukâlu: نَاقَةٌ حَرَجٌ أَيْ ضَامِرَةٌ Ba’zılar eyitti حَرَجٌ [harec] o nâkadır ki uzun olup yerden yapma ola, ya’nî uzunluğu havâya olmaya yere sınarlayı ola; yukâlu: نَاقَةٌ حَرَجٌ أَيْ طَوِيلَةٌ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ Ve حَرَجٌ [harec] Şol ağaçlara derler ki birbirine bağlayıp üzerine meyyit yükletirler ve gâh olur ki onu 'avretler cenâze üzerine dahi tutarlar.

اَلْخَرَجُ [el-harec] (fethateynle) ve اَلْخَرَاجُ [el-harâc] (hâ’nın fethiyle) Yer haracı ve cizye ki kefereden alınır.