اَلْخَمَرُ [el-hamer] (fethateynle) Bir adamı setr ve pinhân eden şey’e denir, gerek şecer ve gerek sâ’ir nesne olsun, tekûlu: تَوَارَى الصَّيْدُ عَنِّى فِي خَمَرِ الْوَادِي أَيْ سُتْرَتِهُ Ve خَمَرٌ [hamer] kuds türâbında bir dağın adıdır. Ve خَمَرٌ [hamer] Masdar olur, gizlenmek ve duldalanmak ma’nâsına; yukâlu: خَمِرَ فُلاَنٌ عَنِّي خَمَرًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا تَوَارَى Ve خَمَرٌ [hamer] Müzdahim olan cemâ’at-i insânîye ıtlâk olunur; bunda hâ’nın zammıyla da câ’izdir. Ve خَمَرٌ [hamer] Bir nesne olduğu hâlden mütegayyir olmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَمِرَ الشَّيْءُ خَمَرًا مِنَ الْبَابِ الْمَزْبُورِ إِذَا تَغَيَّرَ عَمَّا كَانَ عَلَيْهِ Ve dağarcığın ve azık çantasının sahtiyânının iki tarafını birbirine dikdikten sonra üzerine bir dikiş dahi çekmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَمِرَ الْمَزَادَةَ إِذَا خَرَزَ نَاحِيَتَيْهَا وَعَلَّى بِخَرْزٍ آخَرَ Ve خَمَرٌ [hamer] Sır ve hufye ve gaflet ma’nâsına müsta’meldir, ke-mâ se-yuzkeru.

اَلْحَمَرُ [el-hamer] (fethateynle) Atın ağzı yaramaz râyiha bağlamak, arpayı çok yiyip tohme olmadan; yukâlu: حَمِرَ الْبِرْذَوْنُ يَحْمَرُ حَمَرًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا أَصَابَ لَهُ سَنَقٌ مِنَ الشَّعِيرِ فَيُنْتِنُ فَاهُ Ve سَنَقٌ [senak] sîn-i mühmele ile ve nûn’la tohme olmaktır. Ve بِرْذَوْنٌ [birzevn] bâ’nın kesri ve zâl’ın fethiyle bâr-gîr ma’nâsınadır.

اَلْخَمَرُ [el-hamer] (fethateynle) Şol nesnedir ki seni setr eyleye; yukâlu: تَوَارَى الصَّيْدُ فِي خَمَرَ الْوَادِي İbnu’s-Sikkît eyitti: خَمَرُ الْوَادِي [hameru’l-vâdî] şol nesnedir ki perde ola gerek sel biçiği olsun gerek kum yığını olsun gerek eşcâr olsun. İbnu’s-Sikkît eyitti: دَخَلَ فُلَانٌ فِي خِمَارِ النَّاسِ dedikleri bundan me’hûzdur, nitekim mürûr etti. Ve kaçan bir kimse yoldaşını hîle ile aldasa “هُوَ يَدِبُّ لَهُ الضَّرَّاءَ وَيَمْشِي لَهُ الْخَمَرَ” derler ya’nî “Mazarratı âheste edip setrin sür’atle eder.” Ve خِمْرٌ [himr] Müzâhame ma’nâsına dahi derler, خُمَارٌ [humâr] gibi, nitekim mürûr etti. Ve gizlenmeğe de derler; tekûlu: قَدْ خَمِرَ عَنِّي فُلَانٌ مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا تَوَارَى عَنْكَ