Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre خَلْقٌ [halk] takdîr ma’nâsına, ‘alâ-kavlin takdîr-i müstakîm ma’nâsına mevzû’dur; yukâlu: خَلَقَ الْأَدِيمَ إِذَا قَدَّرَهُ أَوْ مُسْتَقِيمًا Ba’dehu bir nesneyi örneksiz ve asl ve misâlsiz ibdâ’ eylemek ma’nâsına isti’mâl olundu ki hemân sıfat-ı rabbâniyyedir, lisânımızda ondan yaratmak ile ta’bîr olunur, ke-mâ fî kavlihi ta’âlâ: ﴿خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ﴾ أَيِ ابْتَدَعَهُمَا Ve bir nesneden bir nesneyi peydâ eylemek ma’nâsına isti’mâl olunur; kâle ta’âlâ: ﴿خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ﴾ Ve خَلْقٌ [halk] nâs tarafına isnâden zikr olunursa hemân iki vechle isti’mâl olunur: biri takdîr ve tahmîn ve birisi ihdâs-ı kizb ma’nâsına. Ve ﴿فَتَبَارَكَ اللهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ﴾ kerîmesi أَحْسَنُ الْمُقَدِّرِينَ ma’nâsınadır yâhûd zâ’imlerin zu’mlerine mebnîdir. İntehâ. Ve خَلْقٌ [halk] Yalan peydâ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَقَ الْإِفْكَ خَلْقًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا افْتَرَاهُ Ve bir nesneyi yumuşatıp düpdüz ve hemvâr eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَقَ الشَّيْءَ إِذَا مَلَّسَهُ وَلَيَّنَهُ Ve bir nesneyi düzmek, sâhten ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَقَ الْكَلاَمَ وَغَيْرَهُ إِذَا صَنَعَهُ Ve sahtiyân makûlesini oranlayıp biçip dikmek, ‘alâ-kavlin biçmezden evvelce oranlamak ma’nâsınadır ki ma’nâ-yı mevzû’dur; biçmeğe فَرْيٌ [fery] denir; yukâlu: خَلَقَ الْأَدِيمَ وَنَحْوَهُ خَلْقًا وَخَلْقَةً إِذَا قَدَّرَهُ وَحَزَرَهُ أَوْ قَدَّرَهُ قَبْلَ أَنْ يَقْطَعَهُ فَإِذَا قَطَعَهُ قِيلَ فَرَاهُ Şârih der ki mü’ellif teşvîş eylemiştir, zîrâ bu misâl ibtidâ’ mâddede lâzımdır ve حَزَرَ ma’nâda dâhil değildir. Ve خَلْقٌ [halk] Ağacın budaklarını ve düğmelerini giderip düzeltmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَقَ الْعُودَ إِذَا سَوَّاهُ