(a. i.) : 1) soyma. 2) boşanma. 3) tahttan indirme.

اَلْخَلْعُ [el-hal’] (hâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Esvâb makûlesini soyup çıkarmak, نَزْعٌ [nez’] ma’nâsınadır, lâkin نَزْعٌ [nez’]in mefhûmunda fevr ve خَلْعٌ [hal’]ın mefhûmunda mühlet ve te’ennî mu’teberdir; yukâlu: خَلَعَ ثَوْبَهُ وَنَعْلَهُ خَلْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا نَزَعَهُ Burada Sihâh nüshalarında وَنَعْلَهُ ‘akibinde وَقَائِدَهُ ‘ibâreti dahi mersûm olup mütercimi Vankulu merhûm münâsebetinde iştibâh eylemiştir. Kaldı ki orada قَائِدٌ [kâ’id]den murâd boyuna geçirilen yular makûlesi olmakla misâle münâsebet-i tâmmesi olduğu nümâyândır. Ve خَلْعٌ [hal’] Havâyicle tabh olunup himyâna konmuş et sövüşüne, ‘alâ-kavlin kendi yağıyla kavrulmuş pastırmaya denir ki himyân makûlesi zarfa mevzû’ ola; kemiği soyulduğuna mebnî ıtlâk olunmuştur, mahlû’ ma’nâsınadır; yukâlu: تَزَوَّدُوا الْخَلْعَ وَهُوَ اللَّحْمُ الْمَطْبُوخُ بِالتَّوَابِلِ فِي وِعَاءٍ مِنْ جِلْدٍ أَوِ الْقَدِيدُ الْمَشْوِيُّ فِي وِعَاءٍ بِإِهَالَتِهِ Ve خَلْعٌ [hal’] Ekinin başı kılçıklanmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَعَ السُّنْبُلُ إِذَا صَارَ لَهُ سَفًا Ve çocuğun çükü büyümek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَعَ الصَّبِيُّ إِذَا كَبُرَ زُبُّهُ Ve خَلْعٌ [hal’] Bir kimse oğlundan teberrî edip خَلِيعٌ [halî’] eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَعَ ابْنَهُ إِذَا جَعَلَهُ خَلِيعًا Ke-mâ se-yuzkeru. Ve mugaylân gibi büyük meşe ağaçları yapraklanmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَعَتِ الْعِضَاهُ إِذَا أَوْرَقَتْ

اَلْحَلْءُ [el-hal’] (hâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Kamçı ile yâ gayrı ile vurmak; tekûlu: حَلَأْتُهُ بِالسَّوْطِ وَحَلَأْتُهُ بِالسَّيْفِ إِذَا ضَرَبْتَهُ بِهِ Ve i’tâ ma’nâsına da gelir; tekûlu: حَلَأْتُهُ مِائَةَ دِرْهَمٍ إِذَا أَعْطَيْتَهُ

اَلْخَلْءُ [el-hel’] (bi-fethi’l-hâ’ ve’s-sukûn) ve اَلْخِلَاءُ [el-hilâ’] (bi’l-kesri ve’l-medd) حَرُونٌ [harûn] olmak ve 'inâd etmek; yukâlu: خَلَأَتِ النَّاقَةُ أَيْ حَرَنَتْ وَبَرَكَتْ مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ كَمَا يُقَالُ فِي الْجَمَلِ أَلَّحَ وَفِي الْفَرَسِ حَرَنَ Ve fi’l-hadîsi: مَا خَلَأَتْ وَلَا حَرَنَتْ وَلَكِنْ حَبَسَهَا حَابِسُ الْفِيلِ

اَلْخَلْعُ [el-hal’] (hâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Bir nesneyi bir nesneden izâle etmek; yukâlu: خَلَعَ ثَوْبَهُ وَنَعْلَهُ وَقَائِدَهُ خَلْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ Ve sâhib-i surâhقَائِدَهُ yu bu makâmda “mûze” ile tefsîr etmiştir ve lâkin قَائِدٌ [kâ’id]in o ma’nâya gelmesi zâhir değildir. Ve ba’zı nüsah-ı Cevherî’de lafz-ı قَائِدٌ sonradan yazılmıştır, gâlibâ makâma çendân mülâyemeti olmadığı için tarh olunmuştur. Ve خَلْعٌ [hal’] خِلْعَةٌ [hil’at] giydirmeğe dahi derler; yukâlu: خَلَعَ عَلَيْهِ خِلْعَةً ve yukâlu: خُلِعَ الْوَالِي إِذَا عُزِلَ Ve خَلْعٌ [hal’] Şol ete derler ki havâyicle pişirilip dağarcığa kona. Ve ekinin başı huşûnet bağlamağa dahi derler; yukâlu: خَلَعَ السُّنْبُلُ أَيْ صَارَ لَهُ سَفًّا Ve سَفٌّ [seff] sîn-i mühmele ile ve fâ ile ekin baş bağlayıp etrâfı huşûnet üzere olmak. Ve oğlanın zekeri büyük olmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: خَلَعَ الْغُلَامُ إِذَا كَبِرَ زُبُّهُ