اَلْحَفَرُ [el-hafer] (fethateynle) Geniş kuyuya ıtlâk olunur, بِئْرٌ مُوَسَّعَةٌ ma’nâsına ve fâ’nın sükûnuyla lügattır. Ve kazılmış çukurdan çıkan toprağa denir; yukâlu: كَثُرَ الْحَفْرُ عَلَى الشَّطِّ أَيْ تُرَابُ الْحُفْرَةِ Cem’i أَحْفَارٌ [ahfâr] ve cem’ü’l-cem’i أَحَافِيرُ [ehâfîr] gelir. Ve حَفَرٌ [hafer] Dişlerin diplerinde hâdis olan sivilceler sebebiyle hudûs eden çürüklüğe yâhûd sarılığa denir; fâ’nın sükûnuyla da lügattır; yukâlu: فِي أَسْنَانِهِ حَفَرٌ وَحَفْرٌ أَيْ سُلاَقٌ بِأُصُولِهَا أَوْ صُفْرَةٌ Fi’li ânifen zikr olundu. Ve حَفَرٌ [hafer] Kûfe’de bir mevzi’ adıdır ki ona müte’ayyinân-ı ‘Arabdan ‘Amr b. Sa’d el-hafrî nâzil olur idi. Ve bunda hâ’yla حَفَرَةٌ [haferet] demek sahîh değildir. Ve حَفَرٌ [hafer] Mekke ile Basra meyânında bir mevzi’ adıdır. Ve حَفَرُ أَبِى مُوسَى [haferu Ebî Mûsâ] Basrâ’nın Mekke câddesinde vâki’ eşme kuyulara denir ki Ebû Mûsâ el-Eş’arî hafr ettirmiştir. Ve حَفَرُضَبَّةَ [haferu dabbet] Sevâcin nâhiyesinde bir niçe eşmelere ıtlâk olunur. Ve حَفَرُ سَعْدِ بْنِ زَيْدِ مَنَاةَ [haferu Sa’d b. Zeydi Menât] Dehnâ’ verâsında bir niçe eşmelerdir.