خَاءِ [hâ’] (hâ-i mu’ceme ile ve hemzenin kesr üzere binâsı ile) ‘Acele kıl ma’nâsınadır, إِعْجَلْ gibi, Ebû Zeyd rivâyeti üzere. Bu dahi şol savttır ki kesr üzere binâ olunmuştur, bunda tesniye ve cem’ ve mü’ennes berâber olur. Ve İbn Seleme eyitti: خَاءِ بِكَ derler خِبْتَ ma’nâsına, ya’nî “Hâ’ib ve hâsir ola” ma’nâsına. Pes بخَائِبِكَ deseler bâ-i cârre خَائِبُكَ ma’nâsına olur خَيْبَةٌ [haybet]ten ve bu Ebû Zeyd zikr eylediği ma’nânın gayrı olduğu hafî değildir.

هَاءِ [hâ’i] (kesr-i hemze ile) Getir demektir, هَاتِ ma’nâsına; mü’ennesinde هَائِي derler yâ’nın isbâtıyla, هَاتِي gibi ve mer’eteyn ve recüleyn için هَائِيَا dersin, ricâl için هَاؤُوا nisâ için هَائِينَ dersin هَاتِينَ gibi. Bunların cemî’inde hemzeyi makâm-ı tâ’ya ikâmet edersin, kaçan ki هَاءِ يَا رَجُلُ desen feth-i hemze ile ma’nâsı هَاكَ demek olur, خُذْ ma’nâsına, tesniyesinde هَائِيَا ve cem’inde هَاؤُمْ dersin mislu هَاكُمَا ve هَاكُمْ Mü’ennesinde هَاءِ dersin kesr-i hemze ile yâ’sız, mislu: هَاعِ Ve tesniyesinde هَاؤُمَا cem’inde هَؤُونَ dersin. Bu cümlesinde hemzeyi makâm-ı kâf’a ikâmet edersin. Ve bunda bir lügat dahi vardır ki هَأْ يَا رَجُلُ derler hemze’nin sükûnuyla mislu هَعْ Ve bu aslında هَاءْ idi mislu: هَاعْ Elif sâkıt oldu, ictimâ’-ı sâkineynden ötürü. Ve mü’ennesinde هَائِي dersin mislu: هَاعِي Ve recüleyn ve imre’eteyn için هَاءَا dersin mislu هَاعَا Ve ricâl için هَاؤُوا dersin mislu هَاعُوا Ve nisâ için هَأْنَ dersin mislu هَعْنَ teskînle. Ve kaçan ki sana هَاءَ deseler feth-i hemze ile cevâbında مَا أَهَاءُ dersin ya’nî almam dersin, مَا آخُذُ ma’nâsına ve مَا أُهَاءُ dersin zamm-ı hemze ile mechûl vezni üzere, ya’nî bana verilmez, مَا أُعْطَى ma’nâsına.