ad. ar. cm: âhâd. s. ihdâ. Bir, yek, vâhid. n.

اَلْأَحَدُ [el-ehad] (hemzenin ve hâ-yı mühmelenin fethiyle) وَاحِدٌ [vâhid] ma’nâsınadır ki evvel-i ‘aded-i hisâbdır, Fârisîde yek ve Türkîde bir ta’bîr olunur; yukâlu: أَحَدٌ وَإِثْنَانِ وَأَحَدَ عَشَرَ وَإِحْدَى عَشْرَةَ Ve يَوْمُالْأَحَدِ [yevmu’l-ehad] ki hafta günlerdendir, birinci gündür; halk-ı semâvât u arazîne bed’-i ilâhî vâki’ olduğu gündür ki birinci gün demektir, ba’dehu onda 'alem olmuştur. Ve يَوْمٌ [yevm]in izâfeti izâfetu’l-âmm ile’l-hâss kabîlindendir.

a. fem. احدی One. احدی عشر Eleven (males). الله احد God is One. یوم احد Sunday.

s., pl. آحاد 1. A unit. 2. An individual, person.

اَلْأَحَدُ [el-ehad] (fethateynle) وَاحِدٌ [vâhid] ma’nâsınadır ki evvel-i 'adeddir; tekûlu: أَحَدٌ وَاثْنَاِن وَأَحَدَ عَشَرَ وَإِحْدَى عَشْرَةَ Ve ammâ kavluhu ta’âlâ: ﴿قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ﴾ (الإخلاص 1) فَهُوَ بَدَلٌ مِنَ “الله” لِأَنَّ النَّكَرَةَ قَدْ تُبْدَلُ مِنَ الْمَعْرِفَةِ كَقَوْلِهِ ﴿بِالنَّاصِيَةِ نَاصِيَةٍ﴾ (العلق 15-16) Zâhiren Cevherî’nin bu kelâmı lafz-ı هُوَ [huve] zamîr-i şân olmadığına binâ’endir ki zamîr-i şân oldukta أَحَدٌ haber olur, te’vîle ihtiyâc olmaz. Ve Kisâ’î eyitti: Kaçan ki ‘adede elif lâm dâhil olsa, cemî’isinde dâhil olur; tekûlu: مَا فَعَلَتِ الْأَحَدَ عَشَرَ الْأَلْفَ الدِّرْهَمَ Ve Basriyyûn eyitti: Elif lâm cüz-i evvele dâhil olur; fe-tekûlu: مَا فَعَلَتِ الْأَحَدَ عَشَرَ أَلْفَ دِرْهَمٍ Pes أَحَدٌ [ehad] ismdir, muhâtab olmağa sâlih olan kimseye ıtlâk olunur. Bunda vâhid ve cem’ ve müzekker ve mü’ennes berâber olur; ve minhu kavluhum: مَا فِي الدَّارِ أَحَدٌ Ve kâlallâhu ta’âlâ: ﴿لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ﴾ (الأحزاب 32) وَقَالَ ﴿فَمَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حَاجِزِينَ﴾ (الحاقة 47) هَذَا مَا قَالَهُ الْجَوْهَرِيُّ وَفِيهِ أَنَّ مَعْنَى الْجَمْعِ فِي هَذِهِ الْأَمْثِلَةِ مِنْ وُقُوعِ النَّكِرَةِ فِي سِيَاقِ النَّفْيِ لَا مِنْ وَضْعِ لَفْظِ وَاحِدٍ وَالْكَلَامُ فِيهِ