iz. ar. [Arabîde gerek iyi ve gerek kötü karşılık manasına gelip mükâfât yerine dahi isti‘mâl olunursa da, lisânımızda yalnız kötülükle karşılığa hasrolunmuştur.] 1. Cürüm ve kabahat ve cinâyet sâhibine gerek dünyada ve gerek âhirette edilen mukâbele, ukûbet, azap: cezâ vermek = müstahıkk olanın cezâsını tertip ve icrâ etmek; Allah cezâsını versin = bedduâ: cezâsını bulmak, cezâya uğramak, cezâ çekmek, cezâ görmek = cezâya dûçâr olmak; cezâ-yı sezâ = istihkâk olunan cezâ: kânûn-ı cezâ = mücâzât derecâtını tayîn eden kanun; mahkeme-i cezâ = mahkeme-i cinâyet, cühha ve kabahat ef‘âline bakan mahkeme; cezâ’-i nakdî = bir kabahate karşı sahibinin vermeye kanunen mecbur olduğu akçe, cerîme; rûz-i cezâ = kıyamet günü, mahşer günü. 2. d. biri diğerine muallak olan iki cümleden mürekkep kelamın ikincisi ki, “cevap” dahi denilip diğeri “şart” tesmiye olunur: “haber verirseniz gelirim” kelâmında “gelirim” cümlesi cezâ ve “haber verirseniz” cümlesi şarttır.