iz. ar. 1. Uzun el değneği, dayanacak uzun sopa: asâsı elinde bir ihtiyar, bir şeyh geldi. 2. Ekseriya başı topuzlu veya kancalı ve gümüş ve altınla müzeyyen olarak bazı millet ve tâifelerde riyâset-i cismâniyye veya rûhâniyye alâmeti addolunan uzun ve resmî değnek: asâ-yı riyâseti hâmil olarak; patriklik asâsı. 3. Sopa, dayak, darb: onun terbiyesi ancak asâ ile olur. n.

s. 1. A stick, a staff; baton; sceptre. 2. A beating.

اَلْعَثَى [el-'asâ] ('ayn’ın fethi ve elifin kasrıyla) Bi-ma’nâhu; yukâlu: عَثِي يَعْثَى مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ Kâlallâhu ta’âlâ: ﴿وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ﴾ (البقرة، 60) Ve عَثَى ['asâ] Kesret-i şa’ra dahi derler.

عَسَى [‘asâ] (‘ayn’ın fethi ve elifin kasrıyla) Ef’âl-i mukârebedendir. Ve bunda ma’nâ-yı tama’ ve işfâk vardır. Ve işfâk hazer ma’nâsınadır. Ve bunda tasarruf olunmaz. Zîrâ bu bir sîga-i mâzîdir ki hâl ma’nâsınadır; tekûlu: عَسَى زَيْدٌ أَنْ يَخْرُجَ وَعَسَتْ فُلَانَةٌ أَنْ تَخْرُجَ Pes زَيْدٌ [zeyd] عَسَى [‘asâ]nın fâ’ili ve أَنْ يَخْرُجَ mef’ûlüdür ki hurûc ma’nâsınadır,bu kadar var ki bunun haberi ism olmaz ya’nî عَسَى زَيْدٌ مُنْطَلِقًا demezler.Ve ammâ ‘Arabların “عَسَى الْغُوَيْرُ أَبْؤُسًا” dedikleri şâzz ve nâdirdir ki أَبْؤُسًا mevzi’-i habere vaz’ olunmuştur, zîrâ emsâlde cârî olan nesne gayrı mevzi’de cârî olmaz. Meselin aslı budur ki birkaç kimse bir mağaraya sığındıkta mağara onların üzerine yıkılmış. Ve gâh olur عَسَى [‘asâ] كَادَ [kâde]ye teşbîh olunup kendiden sonra gelen fi’l أَنْ kelimesiz gelir, meselâ عَسَى زَيْدٌ يَنْطَلِقُ derler. Ve عَسَيْتُ أَنْ أَفْعَلَ ذَاكَ derler, sîn’in fethiyle ve عَسِيتُ derler sîn’in kesri ile ikisi dahi lügattir. Ve kuri’e ﴿فَهَلْ عَسَيْتُمْ﴾ (محمد، 22) بِالْكَسْرِ وَالْفَتْحِ Ve عَسَتْ اَنْ تَفْعَلَ ذَلِكَ dersin müfred-i mü’ennes için ve عَسَيْتُنَّ dersin cem’-i mü’ennes için ve عَسَيْتُمْ dersin cem’-i müzekker için ve bundan muzâri’ ve ism-i fâ’il gelmez. Ve عَسَى cemî’-i kur’ân’da Bârî ta’âlâ cânibinden vücûba delâlet eder, illâ ﴿عَسَى رَبُّهُ إِنْ طَلَقَّكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا﴾ (التحريم، 5)kerimesi.Ve Ebû 'Ubeyde eyitti: عَسَى ['asâ] Bârî ta’âlâdan îcâb içindir, pes bu 'Arab tâ’ifesinden sâdır olan iki lügatın biri üzerine olur, zîrâ medlûl-iعَسَى ['asâ] recâ ve yakîndir.

اَلْأَعْصِي [el-a’sî] (hemzenin fethi ve sâd’ın kesri ve meddiyle) Kezâlik cem’i, 'asâlar ma’nâsına, زَمَنٌ [zemen] ile أَزْمُنٌ [ezmun] gibi. Ve gâh olur إِلْقَاءُ الْعَصَا ile ikâmet ma’nâsın dilerler; minhu kavluhum: أَلْقَى عَصَاهُ إِذَا أَقَامَ وَتَرَكَ الْأَسْفَارَ Ve bu 'Arab tâ’ifesi mâ-beyninde meseldir. Ve gâh olur شَقُّ عَصَا [şakku 'asâ] ile teferruk ma’nâsı murâd olur, ke-mâ yukâlu fi’l-cevârihi: قَدْ شَقُّوا عَصَا الْمُسْلِمِينَ أَيِ اجْتِمَاعَهُمْ وَائْتِلَافَهُمْ Ve إِنْشِقَاقُ عَصَا [inşikâku 'asâ] ile muhâlefet murâd olur; yukâlu: إِنْشَقَّتِ الْعَصَا أَيْ وَقَعَ الْخِلَافُ Ve 'Arabların “لَا تَرْفَعْ عَصَاكَ عَنْ أَهْلِكَ demeleriyle ma’nâ-yı te’dîb murâd olur. Ve عَصَا ['Asâ] Bir feresin dahi 'alemidir. Ve fi’l-meseli: “رَكِبَ الْعَصَا قَصِيرٌ” Ve bu meselde عَصَا ile murâd Cezîme el-Ebreş’in feresidir. Ve رَكِبَ [rekibe] sîga-i mâzî üzeredir. Ve قَصِيرٌ [kasîr] Cezîme el-Ebreş’in musâhibi olan kimsenin ismidir o kasîr b. Sa’d el-Lahmî’dir. Ve 'Arabların إِنَّهُ لَضَعِيفُ الْعَصَا dedikleriyle murâd çoban ra’yında rıfk ve mülâyemet üzeredir demektir. Ve gâh olur عِصِيٌّ ['isiyy] zikr olunur 'ayn’ın ve sâd’ın kesri ve yâ’nın teşdîdiyle ve kuş kanadında olan kemikler murâd olunur.