El.

اَلْيَدُ [el-yed] (yâ’nın fethi ve dâl’ın tahfîfi ile) El ki cümle-i a’zâdandır, bunun aslı يَدْيٌ dürdâl’ın sükûnuyla فَعْلٌ [fa’l] vezni üzere. Cem’i اَلْأَيْدِي [el-eydî] gelir hemzenin fethi ve yâ’nın sükûnu ve dâl’ın kesri ve meddiyle ve dahi اَلْيُدِيُّ [el-yudiyy] gelir yâ’nın zammı ve dâl’ın kesri ve yâ-yı ahîrin teşdîdiyle 'alâ-mâ se-yecî’u. Ve bu makûle cem’ler hod فَعْلٌ [fa’l] veznine mahsûstur, sâkinetü’l-'ayn فَلْسٌ [fels]le أَفْلُسٌ [eflus] ve فُلُوسٌ [fulûs] gibi. Ve فَعَلٌ [fa’al] müteharriketü’l-‘ayn أَفْعُلٌ [ef’ul] vezni üzere cem’ olunmaz illâ bir niçe kelimede زَمَنٌ [zemen] ile أَزْمُنٌ [ezmun] ve جَبَلٌ [cebel] ile أَجْبُلٌ [ecbul] ve عَصًا ['asâ] ile أَعْصٍ [a’sin] gibi. Ve أَيْدِي [eydî] Ni’met ma’nâsına olan يَدٌ [yed]in dahi cem’i gelir, 'alâ-mâ se-yecî’u. Ve أَيْدِي سَبَا [eydî sebâ] (sîn’in fethi ve elifin kasrıyla) مُتَفَرِّقِينَ ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: ذَهَبُوا أَيْدِي سَبَا وَأَيَادِي سَبَا أَيْ مُتَفَرِّقِينَ وَهُمَا اسْمَانِ جُعِلَا اسْمًا وَاحِدًا Ve يَدَ الدَّهْرِ [yede’d-dehr] أَبَدًا[ebeden] ma’nâsına isti’mâl olunur; tekûlu: مَا أَفْعَلُهُ يَدَ الدَّهْرِ أَيْ أَبَدًا Ve يَدٌ [yed] Milk ma’nâsına dahi gelir; tekûlu: هَذَا الشَّيْءُ فِي يَدِي أَيْ مِلْكِي