اَلنِّقْضُ [en-nikd] (nûn’un kesriyle) مَنْقُوضٌ [menkûd] ma’nâsınadır ki binânın yıkıntısına ve ipin bozuntusuna denir; yukâlu: هُوَ نِقْضُ الْبِنَاءِ وَالْحَبْلِ أَيْ مَنْقُوضُهُ Ve نِفْضٌ [nifd] ma’nâsınadır ki fâ’yladır, niteki zikr olundu. Ve seyr ve sefer sebebiyle mehzûl ve zebûn olmuş deveye denir, erkeğine ve dişisine denir, 'alâ-kavlin dişisine نِقْضَةٌ [nikdat] denir hâ’yla. Ve kıl çadır ve kilim makûlesinin şol bozuntusuna denir ki müceddeden eğrilir ola; bunda fethateynle de câ’izdir. Ve mantar bitip çıkan yerin iki tarafa avrılan toprağına ve kışrına denir. Cem’i أَنْقَاضٌ [enkâd] ve نُقُوضٌ [nukûd] gelir. Ve نِقْضٌ [nikd] Kuş piliçlerinin ve 'akrebin ve kurbağanın ve tavşancıl kuşunun ve devekuşunun ve bıldırcın ve yelve kuşlarının ve doğanın ve ada tavşanının ve kertenkelenin ve insânın mafsallarının seslerine denir.

اَلنُّقُدُ [en-nukud] (zammeteynle ve fethateynle) Bir nev’ şecer adıdır, müfredi نُقُدَةٌ [nukudet]tir hâ’yla. Müfredâtta nebât-ı عُصْفُرٌ ['usfur] ile mübeyyendir.

اَلنَّقْضُ [en-nakd] (nûn’un fethi ve kâf’ın sükûnuyla) Bir nesneyi evvelki hey’etinden bozmak ma’nâsınadır, binâyı bozmak ve ipin katlarını bozmak gibi ve mecâzen 'ahd ve peymânı bozmak gibi; yukâlu: نَقَضَ الْبِنَاءَ وَالْحَبْلَ وَالْعَهْدَ نَقْضًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ ضِدُّ أَبْرَمَ Ve gön ve meşin ve kiriş ve pâlân ve parmak ve a’zada oynak yerleri ve kemik makûlesi çıtırdamak ma’nâsına müsta’meldir ki bozulmağın lâzımıdır, zîrâ bir nesne bozulunca seslenir, ke-mâ se-yuzkeru; yukâlu: نَقَضَ الْمِفْصَلُ وَالْأَدِيمُ مَثَلاً نَقْضًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَالثَّانِي إِذَا صَوَّتَ

اَلنَّقِيضُ [en-nekîd] (nûn’un fethiyle) Gön ve meşin ve semur ağaçları ve kiriş ve at ve deve göğüslüğü ve mihaffe ağaçları ve parmaklar ve eyegü kemikleri ve oynak yerlerinin gıcırtısına ve çıtırtısına denir. Ve نَقِيضُ الْمِحْجَمَةِ [nakîdu’l-mihcemet] Hâccâm hacâmet ederken sorduğu şişenin ve boynuzun sesine denir.

اَلنَّقْدُ [en-nakd] (nûn’un fethi ve kâf’ın sükûnuyla) Bir nesne iştirâsında peşin ve der-sâ’at verilen akçeye denir, ma’nâ-yı masdarîden me’hûzdur; نَسِيئَةٌ [nesî’et] mukâbilidir. Şârihin beyânına göre cem’i نُقُودٌ [nukûd] gelir; yukâlu: نَقْدٌ جَيِّدٌ وَنُقُودٌ جِيَادٌ Ve نَقْدٌ [nakd] Masdar olur, akçe ve sâ’ir nesnenin züyûf ve kemterini seçip öğürtlemek ma’nâsına; yukâlu: نَقَدَ الدَّرَاهِمَ وَغَيْرَهَا نَقْدًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا مَيَّزَهَا يَعْنِي مَيَّزَ جَيِّدَهَا مِنْ رَدِيئِهَا Ve bir nesnenin kıymetini peşin ve mu’accelen vermek ma’nâsınadır ki tırnağı dibinde vermek ta’bîr olunur; yukâlu: نَقَدَهُ الثَّمَنَ إِذَا أَعْطَاهُ نَقْدًا Kâle’ş-şârih ve minhu hadîsu Câbir ve cemelihi kâle: “فَنَقَدَنِي ثَمَنَهُ” أَيْ أَعْطَانِيهُ نَقْدًا مُعَجَّلاً Ve parmakla ceviz oymak ma’nâsınadır ki murâd parmakla cevizin içini çıkarmaktır ve mecâzdır; yukâlu: نَقَدَ الْجَوْزَ إِذَا نَقَرَهُ بِالْإِصْبَعِ Ve tuzağa düşmüş kuş burnuyla tuzağa peyderpey vurmak ma’nâsınadır ki kekmek ta’bîr olunur. Bu dahi mecâzdır; yukâlu: نَقَدَ الطَّائِرُ الْفَخَّ إِذَا ضَرَبَ فِيهِ بِمِنْقَادِهِ أَيْ بِمِنْقَارِهِ Ve نَقْدٌ [nakd] Vezn ve 'ayârı tâm olan akçeye denir; tesmiye bi’l-masdardır; yukâlu: دِرْهَمٌ نَقْدٌ أَيْ وَازِنٌ Ve bir şey’e doğru uğurlayın bakmak ma’nâsınadır; نَاقِدٌ [nâkid]in مَنْقُودٌ [menkûd]a nazar eylediği gibi; yukâlu: نَقَدَ الرَّجُلُ الشَّيْءَ وَإِلَيْهِ بِنَظَرِهِ إِذَا اخْتَلَسَ النَّظَرَ نَحْوَهُ Kâle fi’l-Esâs وَهُوَ يَنْقُدُ بِعَيْنِهِ إِلَى الشَّيْءِ أَيْ يُدِيمُ النَّظَرَ إِلَيْهِ بِاخْتِلاَسٍ حَتَّى لاَ يَفْطِنَ لَهُ ve yukâlu: مَا زَالَ بَصَرُهُ يَنْقُدُ إِلَى ذَلِكَ نُقُودًا كَأَنَّمَا شَبَّهَ بِنَظَرِ النَّاقِدِ إِلَى مَا يَنْقُدُهُ Ve نَقْدٌ [nakd] Yılan sokmak ma’nâsınadır; yukâlu: نَقَدَتْهُ الْحَيَّةُ إِذَا لَدَغَتْهُ

iz. ar. cm: nükûd. 1. Akçe, sikke, meskûkât. 2. Akçeden ibâret olan mal ve servet: bir hayli emlâkim varsa da nakdim yoktur; ticâretle iştigâl için bütün emvâl ve emlâkini nakde tahvîl etti. 3. Peşin akçe.

Nakit, eleştiri, tenkit, para, eleştirme, peşin, akçe. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; eleştirmecilik, eleştirmenlik, kritisizm, likit, kınama, banknot ve metal sikke, eleştiri yazısı, mangır, revizyon, efektif. ج نُقُود para, kritik, peşin para, madeni para, demir para, bozuk para, bozukluk, ücret, ödeme, sikke.

(a. i. c. : nukud) : 1) akçe, mâden para. 2) para olarak bulunan servet. 3) peşin para.

Bir ağaç türü.

اَلنَّقَدُ [en-nekad] (fethateynle) Bir cins koyun ismidir ki kabîhü’ş-şekl olurlar. Cem’i نِقَادٌ [nikâd] ve نِقَادَةٌ [nikâdet] gelir. Şârih der ki bu koyun Bahreyn vilâyetine mahsûstur, ayakları pek kısa ve bed-şekl olurlar; “أَذَلُّ مِنَ النَّقَدِ” meselinden murâd mezkûr koyunlardır. İntehâ. Ve نَقَدٌ [nekad] Masdar olur, ağızda dişler çürüyüp ufanmak ve aşınmak ma’nâsına; yukâlu: نَقِدَ ضِرْسُهُ نَقَدًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا تَكَسَّرَ وَائْتَكَلَMukâddimetu’l-Edeb’de dişe muhassas değildir. Ve davarın tırnağı soyulup yüzülmek ma’nâsınadır ki taşırkamaktan olur; yukâlu: نَقِدَ الْحَافِرُ إِذَا تَقَشَّرَ Ve نَقَدٌ [nekad] İsm olur, نِقْدٌ [nikd]-i mezkûr gibi hîre ve cura olan oğlana denir ki geç büyüyüp meydâna gele.