i. ar [ما mâ = ism-i mevsûl.— حضر hazara “huzûr”dan fiil-i mâzî] hazır olan, hazır her ne bulunduysa: mâ-hazardan biraz yemek getirdiler.

geçen, geçmiş, bir şeyden evvelki, mâ-ba’d mukâbili: hiçbir nizâmın mâ-kabline şümûlü yoktur.

hh. İşte, nâ, al. n.

i. ar. [ما mâ = ism-i mevsûl.— خلق halaka = “halk”dan fiil-i mâzî. الل ه Allah = lafza-i Celâl] Cenâb-ı Hakk’ın her yarattığı, bütün mahlûkât, cemm-i gafîr: pazar yerine mâ-halakallah toplanmışlardı.

ism-i mevsûl. ar. Eşyaya mahsus olup, “o şey ki” manasıyla ve bazı terkîbât-ı Arabiyyede bulunur: ماقبل mâ-kabl = üstteki. مابعد mâ-ba‘d = alttaki. مادام mâ-dâme = oldukça, bulundukça. ماشاء الل ه mâ-şâ-Allâh = Allah’ın istediği. مابين mâ-beyn = aradaki. ماجرا mâ-cerâ = cereyân eden. ماحصل mâ-hasal = hâsıl olan. ماصدق mâ-sadak = mutâbık. مانحن فيه mâ nahnü fîh = bahsini ettiğimiz. ماحضر mâ-hazar = hazır ne var ise. ما به الافتخار mâ-bihi’l-iftihâr= kendisiyle iftihâr olunan.

d. Madde-i ânifeye ba.

(f. zm.) : biz.

(a. e.) : 1) o şey ki, şu nesnedeki. mâ-ba’d : alttaki, sondaki. mâ-beyn : aradaki iki şeyin arası. 2) nefi edatı, (bkz. : lâ). mâ-fi-l-yed : huk. münâsahadaki ilk mes’eleler-de vârislerden her birine isabet eden ve murisin veresesine taksimi lâzım gelen miktar.

Ne?. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; …madı, …medi, …mıyor, ne kadar da, ne de, … en / an, … eni / anı, … ene / ana, … dığı, … eceği, … mış, … ecek, o şey ki, her ne … … se, her ne zaman … … se, bir, bazı, bir takım, değil(dir), … medi, … memiş, … dıkça, … dığı sürece, … dığınca, … dığı kadar.

h. [ar. “mâ-fîhi şey’” tabîrinden galat] yoktur, kalmadı, hak getire: füls mâfiş. av. ≡ i. İçinde bir şey yokmuş gibi pek hafif bir cins yumurtalı hamur tatlısı.