i. [Arabîde is.] lam harfinin ism-i müştereği.

اَللَّامُ [el-lâm] (حَالٌ [hâl] vezninde) Korkuya denir, aslı لَوْمٌ dir, لَامَةٌ [lâmet] gibi; yukâlu: لَهُ لَامٌ وَلَامَةٌ وَلَوْمٌ أَيْ هَوْلٌ Ve insânın şahs ve kâlıbına denir; tekûlu: رَأَيْتُ لَامَهُ أَيْ شَخْصَهُ Ve yakınlık, kurb ma’nâsınadır. Ve şedîd şey’e denir. Ve hurûf-ı hecâdan bir harftir, otuz ma’nâya delâletle vârid olur. Harf-i cerr olanı yirmi iki ma’nâya gelir: 1) Lâm-ı istihkâktır; nahvu: اَلْحَمْدُ لِلَّه 2) Lâm-ı ihtisâstır; nahvu: اَلْمِنْبَرُ لِلْخَطِيبِ 3) Lâm-ı temlîktir; nahvu:وَهَبْتُهُ لِزَيْدٍ 4) Şibh-i temlîktir; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا﴾ 5) Lâm-ı ta’lîldir; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ﴾ ve minhu eyzan kavlu İmri’ilkays: “وَيَوْمَ عَقَرْتُ لِلْعَذَارَى مَطِيَّتِي” أَيْ مِنْ أَجْلِ الْعَذَارَى 6) Lâm-ı tevkîdü’n-nefydir; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿وَمَا كَانَ اللهُ لِيُطْلِعَكُمْ﴾ 7) إِلَى ma’nâsına olur; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحَى لَهَا﴾ أَيْ إِلَيْهَا 8) عَلَى ma’nâsınadır; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا﴾ أَيْ فَعَلَيْهَا ve nahvu kavlihi ta’âlâ: ﴿وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ﴾ أَيْ عَلَى الْأَذْقَانِ 9) فِي ma’nâsınadır; ke-kavlihi ta’âlâ:﴿وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَمَةِ﴾ أَيْ فِي يَوْمِ الْقِيَامَةِ 10) عِنْدَ ma’nâsınadır; ke-kavlihim: كَتَبْتُهُ لِخَمْسٍ خَلَوْنَ أَيْ عِنْدَ خَمْسٍ مَضَيْنَ أَوْ بَقِينَ Ve buna lâm-ı tarîh dahi denir. 11) بَعْدَ ma’nâsınadır; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ﴾ أَيْ بَعْدَهُ 12) مَعَ ma’nâsınadır; ke-kavli’ş-şâ’ir: “فَلَمَّا تَفَرَّقْنَا كَأَنِّي وَمَالِكًا || لِطُولِ اجْتِمَاعٍ لَمْ نَبِتْ لَيْلَةً مَعَا” أَيْ مَعَ طُولِ اجْتِمَاعٍ 13) Harf-i cerr olan مِنْ ma’nâsınadır; ke-kavlihim: سَمِعْتُ لَهُ صُرَاخًا أَيْ مِنْهُ 14) Teblîg ma’nâsınadır; ke-kavlike: قُلْتُ لَهُ أَيْ بَلَّغْتُهُ 15) عَنْ ma’nâsınadır; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَا سَبَقُونَا إِلَيْهِ﴾ أَيْ عَنِ الَّذِينَ 16) Lâm-ı sayrûrettir ki lâm-ı ‘âkıbet ve lâm-ı me’âl dahi derler; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًا﴾ أَيْ إِنَّمَا مَآلُهُ وَعَاقِبَتُهُ وَمَصِيرُهُ الْعَدَاوَةُ ve ke-kavli’ş-şâ’ir: “فَلِلْمَوْتِ تَغْذُو الْوَالِدَاتُ سِخَالَهَا || كَمَا لِخَرَابِ الدَّهْرِ تُبْنَى الْمَساكِنُ” أَيْ عَاقِبَةُ ذَلِكَ 17) Lâm-ı kasem ü ta’accübdür, ya’nî ta’accüb ma’rizinde kaseme delâlet eder. Ve bu lâm ism-i celâle mahsûstur; ke-kavli’ş-şâ’ir: “لِلَّهِ يَبْقَى عَلَى الْأَيَّامِ ذُو حَيَدٍ” 18) Kasemden mücerred olan lâm-ı ta’accübdür; ve yusta’melu fî kavlihim: لِلَّهِ دَرُّهُ Ve nidâ’ makâmında dahi isti’mâl olunur; ke-kavlike: يَا لِلْمَاءِ بِكَسْرِ اللَّامِ أَيْ يَا قَوْمُ لِلْمَاءِ أَدْعُوكُمْ Ve ammâ şâ’irin işbu: “يَا لَلرِّجَالِ لِيَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ أَمَا || يَنْفَكُّ يُحْدِثُ لِي بَعْدَ النُّهَى طَرَبَا” beytinde vâki’ lâm’lar cârredir, lâkin müstegâsün bih ile müstegâsün leh beynlerini fark için evvelki lâm’ı meftûh eylediler. 19) Lâm-ı ta’diyedir; ke-kavlike: مَا أَضْرَبَ زَيْدًا لِعَمْرٍو 20) Lâm-ı tevkîddir ki lâm-ı zâ’idedir; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿نَزَّاعَةً لِلشَّوَى﴾ ve nahvu kavlihi ta’âlâ: ﴿يُرِيدُ اللهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ﴾ (21 Lâm-ı tebyîndir; ke-kavlike: سَقْيًا لِزَيْدٍ ve kavluhu ta’âlâ: ﴿وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ﴾

Tamir, onarma.

Ana bir kardeş.

Kötü olmak.

Ana bir kardeş.

Suçlamak, ayıplamak, sitem etmek, serzenişte bulunmak, azarlamak, paylamak.

(a. b. i.) : ana bir kardeş.

Yapıştırma, kaynatma, onarım, birleşme, yarayı sarma, birbirine kaynama.

Lam.