iz. ar. Anka ve nâm-ı diğerle simurg nâm cesîm tayr-ı mevhûmun mahall-i ikâmeti olmak üzere, masallarda mezkûr bir dağın ismi olup, eski İranîler’in simurgun (Elbruz) dağında yaşadığına ve Elbruz’un Kafkas silsile-i cibâlinin bir şubesi bulunduğuna ve Kaf ile Kafkas isimleri beynindeki müşâbehete bakılırsa, Kaf dağı, Kafkas silsile-i cibâlinden başka bir şey olmamak iktizâ eder.

iz. ar. Anka ve nâm-ı diğerle simurg nâm cesîm tayr-ı mevhûmun mahall-i ikâmeti olmak üzere, masallarda mezkûr bir dağın ismi olup, eski İranîler’in simurgun (Elbruz) dağında yaşadığına ve Elbruz’un Kafkas silsile-i cibâlinin bir şubesi bulunduğuna ve Kaf ile Kafkas isimleri beynindeki müşâbehete bakılırsa, Kaf dağı, Kafkas silsile-i cibâlinden başka bir şey olmamak iktizâ eder.

اَلْكَافُ [el-kâf] (حَالٌ [hâl] vezninde) Hurûf-ı hecâdandır. Ve harf-i ma’nâdan harf-i cerr olur, teşbîh ma’nâsına delâlet eder. Ve ‘inde’l-ba’z ta’lîl için dahi gelir; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولاً﴾ أَيْ لِأَجْلِ إِرْسَالِي ve kavluhu ta’âlâ: ﴿وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَيكُمْ﴾ أَيْ لِأْجَلِ هِدَايَتِهِ لَكُمْ Ve isti’lâ için gelir ki عَلَى mürâdifi olur; tekûlu: كُنْ كَمَا أَنْتَ عَلَيْهِ أَيْ عَلَى مَا أَنْتَ عَلَيْهِ Ve كَيْفَ أَنْتَ kavlinin cevâbında denilen كَخَيْرٍ lafzındaki kâf dahi عَلَى ma’nâsınadır ki عَلَى خَيْرٍ demektir. Ve mübâderet için gelir مَا lafzına muttasıl oldukta; tekûlu: سَلِّمْ كَمَا تَدْخُلُ وَصَلِّ كَمَا يَدْخُلُ الْوَقْتُ Ve bu teşbîh fürû’undandır; lisânımızda dahi hemân içeri girdiğin gibi selâm ver ve hemân vakt girdiği gibi namâzı kıl ta’bîr olunur. Ve ba’zen tevkîd ifâdesi için ziyâde kılınır; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ﴾ Ve gâh olur ki مِثْلٌ kelimesine mürâdif ism-i cârr olur, ‘alâ-kavlin bu mahal zarûrete mahsûstur. İşbu “يَضْحَكْنَ عَنْ كَالْبَرَدِ الْمُنْهَمِّ” mısrâ’ında olduğu gibi ki عَنْ مِثْلِ الْبَرَدِ demektir. Ve gâhca zamîr-i mansûb ve zamîr-i mecrûr olur, ke-mâ fî kavlihi ta’âlâ: ﴿مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ﴾ Ve ism-i işârete lâhık harf-i ma’nâ olur, ke-kavlike كَذَلِكَ ve تِلْكَ Ve gâh olur ki zamîr-i munfasıl-ı mansûba lâhık olur, إِيَّاكَ ve إِيَّاكُمَا gibi. Ve ba’zı esmâ’ ve ef’âle lâhık olur, حَيَّهَلَكَ ve رُوَيْدَكَ ve اَلنَّجَاكَ gibi. Ve أَخْبِرْنِي ma’nâsına olan; أَرَأَيْتَكَ kelimesine lâhık olur; tekûlu: أَرَأَيْتَكَ هَذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ أَيْ أَخْبِرْنِي Mütercim der ki bu ma’nâ mecâz-ı mürsele mebnî isti’âredir, zîrâ rü’yet ikvâ-yı sebeb-i ihbârdır. Ve fehm talebine mevzû’ edât-ı zikr ve talebe mevzû’ sîga-i emr irâde olunmuştur.

1. The letter ق . 2. Mount Caucasus; the Himalayas, Hindoo-Qush, and Caspian Cancasus.

اَلْقَافُ [el-kâf] ('alâ-vezni اَلْحَال [el-hâl]) Kezâlik götürü boyun ma’nâsına; yukâlu: أَخَذْتُهُ بِقُوفِ رَقَبَتِهِ وَبِقَافِ رَقَبَتِهِ مِثْلُ صُوفِ رَقَبَتِهِ أَيْ بِرَقَبَتِهِ جَمْعَاءَ

قَافٌ [kâf] ('alâ-vezni اَلْحَال [el-hâl]) Bir dağın ismidir ki götürü yer yüzin ihâta etmiştir.