vulg. akıl, s. (pl. عقول) 1. Reason, intelligence. 2. Wisdom; discernment; discretion. 3. The mind; comprehension. 4. The memory. 5. An idea; a thought; an opinion. 6. Prudence. 7. Years, or a state of discretion and maturity.

اَلْعَقَلُ [el-'akal] (fethateynle) Deve zikr olunan sıfat üzere olmak. Ve İbnu’s-Sikkît eyitti: عَقْلٌ ['akl] ayaklar bir mertebede taşrasına buruk olmaktır ki yürürken sinirleri birbirine dokuna ve bu mezmûmdur.

Anlamasını sağlamak. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; akıllandırmak, aklını başına getirmek.

اَلْعَكْلُ [el-'akl] (شَكْلٌ [şekl] vezninde) Biriktirmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ الشَّيْءَ عَكْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَالثَّانِي إِذَا جَمَعَهُ Ve develeri öteden beri toplayıp sürmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ الْإِبِلَ إِذَا حَازَهَا وَسَاقَهَا Ve devenin bilekçelerini ip ile kollarına bağlamak ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ الْبَعِيرَ إِذَا شَدَّ رُسْغَ يَدَيْهِ إِلَى عَضُدِهِ بِحَبْلٍ Ve bir husûsta kendi karîha ve re’yinden söz söyleyip hükm eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ فِي الْأَمْرِ إِذَا قَالَ فِيهِ بِرَأْيِهِ Ve bir nesne çepreşik müştebih olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ عَلَيْهِ الْأَمْرُ إِذَا الْتَبَسَ Ve bir nesne hakkında kendi firâsetiyle zann ve tahmîn eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ بِرَأْيِهِ إِذَا حَدَسَ Ve bir adamı habs eylemek, 'alâ-kavlin yere yıkmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ فُلَانًا إِذَا حَبَسَهُ أَوْ صَرَعَهُ Ve metâ’ı birbiri üzerine istif eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ الْمَتَاعَ إِذَا نَضَّدَ بَعْضَهُ عَلَى بَعْضٍ Ve ölmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ فُلَانٌ إِذَا مَاتَ Ve bir husûsta çalışıp çabalamak ma’nâsınadır; yukâlu: عَكَلَ فِي الْأَمْرِ إِذَا جَدَّ

ismin sarfta mübeyyen envâı. Terkîblerinin ikinci cüz’üne ba:

Hapsetmek, kendinde olmak. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; (deveyi البَعِيرَ) [aya?yndan] ba?lamak, (rakibini) [çelmeile] dü?ürmek, (القَتِيلَ öldürülen ki?inin) diyetini ödemek, akyl bali? olmak, (b?in) hakikatini anlamak, anlamak, kavramak, zincire vurmak, ayrımına varmak, pranga vurmak, fark etmek, akletmek, hakikatini anlamak, aklı başında olmak.

(a. i. c. : ukul) : akıl, us.

(a. i.) : (bkz. : akl).

Akıl, us, diyet, zeka, beyin. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; idrak, zihin, bellek, dimağ, gemiyi bir rotaya kilitleme, gönül, kafa, akıllılık, anlak.

اَلْعَقَلُ [el-'akal] (fethateynle) Topuk çalar gibi dizleri birbirine çarpılıp sürünmek ma’nâsınadır ki za’ftan neş’et eder yâhûd ayakları doğru olmayıp taşraya doğru buruk ve dürük olmak ma’nâsınadır ki at kısmında olursa ona it elli ta’bîr ederler; yukâlu: عَقِلَ الْبَعِيرُ عَقَلًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَهُوَ اصْطِكَاكُ الرُّكْبَتَيْنِ أَوِ الْتِوَاءٌ فِي الرِّجْلَيْنِ