اَلْعَفْوُ [el-'afv] ('ayn’ın fethi ve fâ’nın sükûnuyla) Mahv ve tams ma’nâsınadır; kâle’l-mu’ellif: اَلْعَفْوُ عَفْوُ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ عَنْ خَلْقِهِ وَالصَّفْحُ وَتَرْكُ عُقُوبَةِ الْمُسْتَحِقِّ Ya’nî عَفْوٌ ['afv]-ı kâmil ü a’zam ancak عَفْوٌ ['afv]-ı ilâhîdir ki 'ukûbete müstehak olan cânî ve 'âsî ve müznib kullarının mahz fazl ve keremiyle günâhlarını mahv ve 'ikâbını terk ve tecâvüz eylemekten 'ibârettir; yukâlu: عَفَا اللهُ عَنْهُ يَعْفُو عَفْوًا وَعَفَا لَهُ ذَنْبَهُ وَعَنْ ذَنْبِهِ أَيْ صَفَحَ وَلَمْ يُعَاقِبْهُ

اَلْعَفَاءُ [el-‘afâ’] (سَمَاءٌ [semâ’] vezninde) Toprağa denir. Ve gözün siyâhına 'ârız olan aklığa denir ki 'illetir. Ve عَفَاءٌ [‘afâ’] ve عُفُوٌّ ['ufuvv] (سُمُوٌّ [sumuvv] vezninde) Harâb ve muzmahill olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الدَّارُ عَفَاءً وَعُفُوًّا إِذَا دَرَسَتْ Ve عَفَاءٌ [‘afâ’] Yağmura denir.

sıf. ar. Afveden, dâimâ suçtan geçip afv ile muâmele eden, merhametli, acıyan.

Şârih der ki عَفْوٌ ['avf] mâddesi 'inde’r-Râgib bir nesnenin ahz ve tenâvülüne kasd eylemek ma’nâsına mevzû’dur; yukâlu: عَفَاهُ إِذَا قَصَدَهُ مُتَنَاوِلًا مَا عِنْدَهُ ve yukâlu: عَفَتِ الرِّيحُ الدَّارَ أَيْ قَصَدَتْهَا مُتَنَاوِلَةً آثَارَهَا ve yukâlu: عَفَا النَّبْتَ وَالشَّعْرَ إِذَا قَصَدَ تَنَاوُلَ الزِّيَادَةِ ve tekûlu: عَفَوْتُ عَنْكَ كَأَنَّكَ قَصَدْتَ إِزَالَةَ ذَنْبِهِ صَارِفًا عَنْهُ فَالْمَعْفُوُّ مَتْرُوكٌ فِي الْحَقِيقَةِ وَ“عَنْ” مُتَعَلَّقٌ بِمُضْمَرٍ Ve 'inde İbni’l-Esîr عَفْوٌ ['avf] mâddesi mahv ve tams ma’nâsına mevzû’dur,’alâ-kile’t-takdîreyn ma’ânî-i sâ’ire onlardan müteferra’dır. Ve matlûb-ı ehemm ancak عَفْوٌ ['avf] ve صَفْحٌ [safh]-ı rabbânî olmakla mü’ellif takdîm ve edât-ı hasr ile kasr eyledi. İntehâ. Ve عَفْوٌ [‘afv] Bir nesnenin eser ve vücûdunu bi’l-külliyye izâle ve nâbûd eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الرِّيحُ الدَّارَ إِذَا دَرَسَتْهَا وَمَحَتْهَا Ve إِمِّحَاءٌ [immihâ’] ma’nâsınadır ki mîm-i müşeddede ile إِفْتِعَالٌ [ifti’âl]dir, mahv ve müzmahill olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا الْأَثَرُ إِذَا امَّحَى وَاضْمَحَلَّ Ve عَفْوٌ ['afv] Pek helâl ve tayyib olan mâla ıtlâk olunur; gûyâ ki müştebehi terk ve mahv olunmuştur. Ve bu vasf bi’l-masdardır; tekûlu: هَذَا مِنْ عَفْوِ مَالِي أَيْ أَحَلِّهِ وَأَطْيَبِهِ Ve bir nesnenin pek iyisine ve güzîde ve enfesine denir; yukâlu: أَعْطَاهُ عَفْوَ الْمَالِ أَيْ خِيَارَهُ وَأَجْوَدَهُ Ve fazl ve ihsân ve ma’rûf ma’nâsınadır. Ve عَفْوُ الْمَاءِ [‘afvu’l-mâ’] Şâribeden ya’nî nehr ve menhel makûlesi kenârında su içen cemâ’atten artıp kalan su fazlasına denir; yukâlu: سَقَاهُ مِنْ عَفْوِ الْمَاءِ أَيْ مَا فَضَلَ مِنَ الشَّارِبَةِ Ve عَفْوُالْبِلَادِ ['afvu’l-bilâd] Şol arzdan 'ibârettir ki onda bir kimsenin mülkiyyet cihetiyle eser ve 'alâkası olmayıp hudâyî ola; yukâlu: أَقْطَعَ لَهُ عَفْوًا مِنَ الْأَرْضِ وَهِيَ مَا لَا أَثَرَ لِأَحَدٍ فِيهَا بِمِلْكٍ Ve عَفْوٌ ['afv] Eşek sıpasına denir, veled-i hımâr ma’nâsına; bunda 'ayn’ın harekât-ı selâsıyla câ’izdir, cem’i عِفَوَةٌ ['ifevet]gelir عِنَبَةٌ ['inebet] vezninde ve عِفَاءٌ [‘ifâ’] gelir 'ayn’ın kesriyle. Ve عَفْوٌ ['afv] Kezâlik masdar olur, devâbb ve mevâşî otu yakın yerden otlamak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الْإِبِلُ الْمَرْعَى إِذَا تَنَاوَلَتْهُ قَرِيبًا Yakınında kesîr olduğundan ırağı terk eylemiştir. Ve devenin tüyleri çoğalıp uzamakla sağrı tarafını bürümek ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا شَعْرُ الْبَعِيرِ إِذَا كَثُرَ وَطَالَ فَغَطَّى دُبُرَهُ Ve suyu bulandırıp mükedder eden nesne karıştırmayıp duru ve sâfî olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا الْمَاءُ إِذَا لَمْ يَطَأْهُ مَا يُكَدِّرُهُ Ve zâ’id ve fâzıl olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا عَلَيْهِ فِي الْعِلْمِ أَيْ زَادَ Ve ot firâvân olmakla yerin yüzünü bürüyüp örtmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الْأَرْضُ إِذَا غَطَّاهَا النَّبَاتُ Ve koyunun yünü çoğalmakla kırkmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا الصُّوفَ إِذَا جَزَّهُ Ve bir kimseye taleb ve su’âl etmeksizin verilen şey’e denir; tekûlu: أَعْطَيْتُهُ عَفْوًا أَيْ بِغَيْرِ مَسْأَلَةٍ

iz. ar. 1. Birinin suçundan geçme, kabahatine bakmama: kusurumu afvetti; afv ile muâmele etti. — tashîh-i efkâr veya muhâlefet gibi bir harekete delâlet eden sözden evvel îrâd olunmak zarâfetten ma‘dûddür: afv edersiniz, afv buyurursunuz bir şey söyleyeceğim; afvınıza mağrûren şu işi böyle yaptım. 2. Ma‘zûr tutmak, mecbur etmemek, müstesnâ tutup dâhil etmemek: yarın eğlenmeye gidilecekse beni afv buyurmanızı ricâ ederim. 3. Azl etmek, istifâsını kabul etmek: kendisini memuriyyetinden afv ettiler. 4. hk. Bir mücrim hakkındaki hüküm, lâ-yetegayyer hâlini aldıktan sonra cezâyı ya külliyyen mahv veya tahfîf etme.

Bağışlayıcı. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; affeden, göz yuman, hoş gören, bağışlayan, müşfik, yumuşak, merhametli, şefkatli.

(a. i.) : 1) suçunu bağışlama. 2) özür dileme. 3) birini vazîfesinden uzaklaştırma.

(a. s.) : merhametli, dâima affeden, suç bağışlayan [Allah].

Af, silme, kazıma, fazla, bağışlama, lütuf. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; göz yumma, hoş görme, merhamet, kerem, kazara, iyilik, mağfiret etme, sıpa, içten gelen, dikkat etmeden, affetme, cezalandırmanın kaldırılması, kendi isteği ile, kasıtsız olarak, okunmaz hale getirme, artan miktar.

اَلْعَفُوُّ [el-'afuvv] (عَدُوٌّ ['aduvv] vezninde) Kesîrü’l-'afv demektir; yukâlu: رَجُلٌ عَفُوٌّ عَنِ الذَّنْبِ أَيْ عَافٍ