عُظْمٌ [‘uzm] (‘ayn’ın zammı ve zâ’nın sükûnuyla) Bir kelimedir ki ta’accüb ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: عُظْمَ الْبَطْنُ بَطْنُكَ بِمَعْنَى عَظُمَ Pes muhaffef ve menkûl olur, ya’nî zâ’nın zammesin tahfîf edip hareketin mâ-kabline verirler. Ve bu medh makâmında yâhûd zemm makâmında isti’mâl olunur. Ve her nesne ki نِعْمَ tarîkinde ve بِئْسَ tarîkinde olmak sahîh olmuştur, onun tahfîfi ve vasatının hareketin mâ-kabline nakli sahîhtir. Ve şol nesne ki نِعْمَ ve بِئْسَ tarîkinde olması sahîh değildir, onda nakl-i mezbûr sahîh değildir, her ne denli tahfîf câ’iz olursa ya’nî حَسُنَ الْوَجْهُ وَجْهُكَ dersin bi-zammi’s-sîn ve حَسْنَ الْوَجْهُ وَجْهُكَ dersin bi-sükûni’s-sîn ve حُسْنَ الْوَجْهُ وَجْهُكَ dersin bi-zammi’l-hâ’ ve sükûni’s-sîn ve قَدْ حُسْنَ وَجْهُكَ demezsin bi-zammi’l-hâ’ ve sukûni’s-sîn, zîrâ نِعْمَ kelimesi قَدْ ile isti’mâl olunmak câ’iz olmaz. Ammâ قَدْ حَسْنَ وَجْهُكَ dersin bi-fethi’l-hâ’ ve sukûni’s-sîn tahfîf bilâ-nakl câ’iz olduğundan ötürü. Ve sâ’irleri dahi bunun üzerine kıyâs eyle.

اَلْعُظْمُ [el-'uzm] ('ayn’ın zammı ve zâ’nın sükûnu ile) Bir nesnenin kesîri ve mu’zamı.

اَلْعَظْمُ [el-'azm] ('ayn’ın fethiyle) Kemiğe denir, Fârisîde ustuhân derler; cem’i أَعْظُمٌ [a’zum]dur, أَفْلُسٌ [eflus] gibi ve عِظَامٌ ['izâm]dır 'ayn’ın kesriyle ve عِظَامَةٌ [‘izâmet]tir, âhirindeki hâ-i te’nîs cem’ içindir. Ve عَظْمٌ [‘Azm] Bir mevzi’ adıdır. Ve عَظْمُ الرَّحْلِ ['azmu’r-rahl] Semerin edevât ve esbâbsız ahşâbından 'ibârettir. Ve عَظْمُ الْفَدَّانِ [azmu’l-feddân] Ucuna saban demiri geçirdikleri tahtadır ki saban eneği ta’bîr olunur.

اَلْعِظَمُ [el-'izam] ('ayn’ın kesri ve zâ’nın fethiyle) Ululuk; yukâlu: عَظُمَ الشَّيْءُ عِظَمًا مِنَ الْبَابِ الْخَامِسِ

s. (pl. اعظام) 1. Size. 2. (math.) A dimension. 3. A magnitude. 4. The main part or body of a thing. 5. Assumed grandeur, arrogance.

اَلْعَظَمُ [el-'azam] (fethateynle) Yolun câddesine ıtlâk olunur; yukâlu: يَذْهَبُ مِنْ عَظَمِ الطَّرِيقِ أَيْ مِنْ جَادَّتِهِ

(a. i.) : büyüklük, ululuk.

(a. i. c. : izam) : kemik, (bkz. : istihân).

iz. ar. 1. Niyyet-i katiyye, katiyyen kasd, tasmîm: bu sene îfâ-yı hacc etmeye azmettim. 2. Kasd-ı kat‘î ile yola girme, hareket etme, müteveccih olma: azm-i sefer etti; Şam’a azm eyledi.

اَلْعَظْمُ [el-'azm] ('ayn’ın fethi ve zâ’nın sükûnuyla) Kemik, üstühân ma’nâsına.