(a. i.) : 1) çardak; çadır. 2) cumba, kafes. 3) çatı, dam. 4) dokuzuncu gök. 5) taht.

iz. ar. 1. Çardak, sâyebân, çatı, kubbe. 2. Taht, serîr, erîke. [Arabîde asıl olan bu iki mana ile lisanımızda kullanılmaz] 3. Hakk Teâlâ hazretlerinin dokuzuncu kat gökte tasavvur olunan serîri ki tecelli-gâh-ı kudret ve azametinden kinâyedir. Arşü’r-Rahmân, Arş-ı A‘lâ. 4. Eski hey’et usûlünce kâffe-i eflâki muhît ve ecrâm ve nücûmdan hâlî zann olunan dokuzuncu ve en a‘lâ felek ki, felekü’l-eflâk ve felek-i azam ve felek-i atlas dahi denilirdi.

s. (pl. اعراش عرشە، عروش،) 1. A booth; a temporary shed. 2. An alcove, summer-house. 3. A trellis. 4. A roof; a ceiling. 5. A canopy. 6. The ninth heaven. 7. A throne. 8. A bier with a corpse on it. 9. A bird’s-nest.

s. pl. of عریش 1. Trellises. 2. Shanties. 3. A name of Mekka.

اَلْعَرْشُ [el-'arş] ('ayn’ın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Taht-ı mülûk ve sakf-ı beyte dahi derler. عَرْشُ الْبَيْتِ derler; ve kavluhum ثُلَّ عَرْشُهُ أَيْ وَهَى أَمْرُهُ وَذَهَبَ عِزُّهُ Ve عَرْشٌ ['arş] Gölgelik ettikleri nesneye de derler. Ve عَرْشُ الْقَدَمِ ['arşu’l-kadem] Ayakta parmaklar olduğu cânibde olan yumruca yerdir, zahr-ı kadem ma’nâsına. Ve عَرْشُ السِّمَاكِ ['arşu’s-simâk] Ufak yıldızlardır ki عَوَّادٌ ['Avvâd] dedikleri yıldızın altındadır. Ve ona esed kuyruğudur derler. Ve عَرْشُ الْبِئْرِ ['arşu’l-bi’r] Şol ağaçlara derler ki kuyunun içi adam boyu kadar taşla yapıldıktan sonra o ağaçlarla yaparlar. Ve عَرْشٌ ['arş] Ağaçtan yapı yapmağa dahi derler; yukâlu: عَرَشَ يَعْرُشُ عَرْشًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَالثَّانِي

اَلْعُرْشُ [el-'urş] ('ayn’ın zammı ve râ’nın sükûnuyla) Boynun iki cânibinde olan uzun etlerin birisidir.

اَلْعُرُشُ [el-'uruş] (zammeteynle) Cem’i, قَلِيبٌ [kalîb] ile قُلُبٌ [kulub] gibi. Ve قَلِيبٌ [kalîb] kuyuya derler. Ve bu sebebden Mekke-i müşerrefenin evlerine عُرُشٌ [‘uruş] dediler ağaçtan yapıp gölgelik ettiklerinden ötürü. Ve fi’l-hadîsi: “تَمَتَّعْنَا مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَفُلَانٌ كَافِرٌ بِالْعُرُشِ” Ve nüsah-ı surâh’ta وَفُلَانٌ بِالْعُرُشِ vâki’ olmuştur. Ve كَافِرٌ بِالْعُرُشِ [kâfiun bi’l-'uruş] مُقِيمٌ بِالْعُرُشِ ma’nâsınadır. O kimse ki cem’inde عُرُوشٌ ['urûş] dedi, onun katında müfredi عَرْشٌ ['arş]tır, فَلْسٌ [fels]le فُلُوسٌ [fulûs] gibi. Ve minhu’l-hadîsu: “أَنَّ ابْنَ عُمَرَ كَانَ يَقْطَعُ التَّلْبِيَةَ إِذَا نَظَرَ إِلَى عُرُوشِ مَكَّةَ”