vn. & s. 1. A being curved, bent, crooked. 2. A leaning to one side and limping.

a. 1. Curved, bent, crooked. 2. Leaning, inclined.

اَلضَّالِعُ [ed-dâli’] Bâb-ı sâlisten ism-i fâ’ildir, sonradan olan eğri nesneye denir.

s. Strength, power of bearing burdens.

اَلضِّلَعُ [el-dila’] (عِنَبٌ [‘ineb] vezninde) ve اَلضِّلْعُ [ed-dil’] (جِذْعٌ [ciz’] vezninde) Eyegü kemiğine denir, kaburga ta’bîr olunur, Fârisîde pehlû denir. Ve lafz-ı mezbûr mü’ennestir; cem’i أَضْلُعٌ [adlu’]dur, أَفْلُسٌ [eflus] vezninde ve ضُلُوعٌ [dulû’]dur dâd’ın zammıyla ve أَضْلاَعٌ [adlâ’]dır; ve tekûlu’l-‘Arab: هُمْ كَذَا عَلَيَّ ضِلْعٌ أَيْ جَائِرَةٌ Ya’nî “Filân tâ’ife bi’l-cümle hem-dest-i ittifâk olarak bana cevr ve gadr ve husûmet üzere pâyidârlardır.” Niteki إِلْبٌ وَاحِدٌ ve صَدْعٌ وَاحِدٌ ve يَدٌ عَلَيَّ dahi bu makâmda müsta’meldir. Ve ضِلَعٌ [dila’] (عِنَبٌ [‘ineb] vezninde) Yalnızca olan küçük dağa, ‘alâ-kavlin alçak ve incerek olan küçük dağa ıtlâk olunur; ve minhu’l-hadîsu: “أَنَّهُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ لَمَّا نَظَرَ إِلَى الْمُشْرِكِينَ يَوْمَ بَدرٍ قَالَ كَأَنَّكُمْ يَا أَعْدَاءَ اللهِ بِهَذِهِ الضِّلَعِ الْحَمْرَاءِ مُقَتَّلِينَ” Ya’nî Bedr gazâsına teşrîflerinde ‘asker-i küffâra nazar edip “Ey hakkın düşmanları, hemân sizler işbu kırmızı dağcağızda eşna’-ı vechle maktûl olacaksız!” Kâle’ş-şârih ve fi’n-Nihâye: كَأَنِّي أَرَاهُمْ مُقَتَّلِينَ Ve ضِلَعٌ [dila’] tâ’if’te bir mevzi’ adıdır. Ve kaburga tarzında yassıca ve eğrice tahta pâresine ıtlâk olunur. Ve kavun ve karpuz dilimine ıtlâk olunur; tekûlu: أَكَلْتُ ضِلَعًا مِنَ الْبِطِّيخِ أَيْ حُزَّةً مِنْهُ

اَلضَّلَعُ [ed-dala’] (fethateynle) Bir nesne eğrilenmek ma’nâsınadır; yukâlu: ضَلِعَ السَّيْفُ ضَلَعًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا اعْوَجَّ Ve bir nesne halkî ya’nî ‘an-asl eğri olmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَلِعَ الشَّيْءُ إِذَا كَانَ أَعْوَجَ Ve eğrilik ma’nâsına ism olur; sükûn-ı lâm’la da câ’izdir; ve minhu tekûlu: لَأُقِيمَنَّ ضَلَعَكَ بِالْوَجْهَيْنِ Ve ba’zılar dediler ki ضَلَعٌ [dala’] deve kısmının ayağına mahsûstur ki sâ’ir dâbbenin غَمْزٌ [gamz]ı mesâbesindedir yekemek ta’bîr olunan aksamak olacaktır; yukâlu: ضَلِعَ الْبَعِيرُ ضَلَعًا وَهُوَ فِيهِ بِمَنْزِلَةِ الْغَمْزِ فِي الدَّوَابِّ وَإِنْ لَمْ يَكُنْ خِلْقَةً يُقَالُ ضَلَعَ الْبَعِيرُ ضَلْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ Ve ضَلَعٌ [dala’] (fethateynle) Zor ve kuvvet ma’nâsınadır; yukâlu: لَهُ ضَلَعٌ أَيْ قُوَّةٌ Ve ağır nesneyi yüklenip götürmeğe denir. Ve ضَلَعُ الدَّيْنِ [dale’u’d-deyn] Borcun sikletidir ki borçlunun kâmetini yay gibi münhanî eder; yukâlu: أَخَذَهُ ضَلَعُ الدَّيْنِ أَيْ ثِقَلُهُ حَتَّى يَمِيلَ صَاحِبُهُ عَنِ الْإِسْتِوَاءِ

iz. ar. cm : adlâ‘ 1. Kaburga kemiği, (eyeğü) eyeği, pehlû. 2. Rt. Bir şekl-i hendesînin etrâfını kapayan hatların beheri: مثلث متساوى الاضلع müselles-i mütesâviyü’l-adlâ‘ = üç dıl‘ı müsâvî şekl-i müselles (eşkenar üçgen); سداسى الاضلع südâsiyü’l-adlâ‘ = altı yanlı şekil (altıgen).

(a. i. c. : adla) : 1) geo. kenar 2) anat. Kaburga kemiği

اَلضَّلْعُ [ed-dal’] (dâd’ın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Bir nesne bir tarafa verepleyip eğilmek ma’nâsınadır, yukâlu: ضَلَعَ الشَّيْءُ ضَلْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا مَالَ وَجَنَفَ Ve bir adama cevr ve sitem kılmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَلَعَ عَلَيْهِ إِذَا جَارَ Ve bir kimsenin eyegü kaburgasına vurmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَلَعَ فُلاَنًا إِذَا ضَرَبَهُ فِي ضِلَعِهِ Ve meyl ve muhabbet ve hevâ ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ضَلْعُكَ مَعَهُ أَيْ مَيْلُكَ وَهَوَاكَ Ve minhu’l-meselu: “لاَ تَنْتَقِشِ الشَّوْكَةَ بِالشَّوْكَةِ فَإِنَّ ضَلْعَهَا مَعَهَا” Ya’nî “Dikeni dikenle çıkarmak sevdâsına düşme ki birbirine meyl ve muhabbeti derkârdır.” Meselâ Zeyd, ‘Amr ile muhâsame ederken Zeyd kendi hevâdârı olan Bekr’i hakem-gûne miyânelerine tavsît eylemek sadedinde oldukta îrâd olunur. Murâd hasmına mu’în olacak kimseden isti’ânet eyleme demektir. Kezâlik süfehâ’ ve harâm-zâdeleri o makûlenin def’ ve te’dîbine ta’yîn eylemekten men’ ma’rizinde darb olunur. Ba’zılar dediler ki işbu meyl ma’nâsına olan ضَلْعٌ [dal’] mâddesinde kıyâs olan bâb-ı râbi’den فَرِحَ vezninde olmaktır, lâkin tahfîfen lâm’ı iskân olundu, zîrâ ضَلِعَ فُلاَنٌ ضَلَعًا derler, فَرِحَ - فَرَحًا vezninde. Ve ضَلْعٌ [dal’] (مَنْعٌ [men’] vezninde) Bir nesne sonradan eğrilmek ma’nâsınadır; yukâlu: ضَلِعَ الشَّيْءُ إِذَا اعْوَجَّ Ve ta’âmla karın dopdolu olmak yâhûd kaburgalar aralığına dek su ile dolmak vechiyle içip kanmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَلِعَ الرَّجُلُ إِذَا امْتَلَأَ شِبَعًا أَوْ رِيًّا حَتَّى بَلَغَ الْمَاءُ أَضْلاَعَهُ

vn. A leaning, inclining; inclination.