اَلْأَضْبَاعُ [el-adbâ’] (hemzenin fethiyle) Cem’i, kollar ma’nâsına, فَرْخٌ [ferh] ile أَفْرَاخٌ [efrâh] gibi. Ve أَفْرَاخٌ [efrâh] fâ’ ile ve hâ-i mu’ceme ile yavrular ma’nâsınadır. Ve ضَبْعٌ [dab’] Bir kimseyi vurmak için kol uzatmağa dahi derler; tekûlu: ضَبَعْتُ الرَّجُلَ إِذَا مَدَدْتَ إِلَيْهِ ضَبْعَكَ لِلضَّرْبِ Ve musâfaha için ve du’â için el uzatmağa dahi derler. Ve ضَبْعٌ [dab’] Davar yürürken kolların uzatarak yürümeğe dahi derler; yukâlu: ضَبَعَتِ الْخَيْلُ وَالْإِبِلُ تَضْبَعُ مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا مَدَّتْ أَضْبَاعَهَا فِي سَيْرِهَا Ve ضَبْعٌ [dab’] Bir kimsenin taht-ı himâyetine ve cânibine dahi derler; yukâlu: كُنَّا فِي ضَبْعِ فُلَانٍ أَيْ فِي كَنَفِهِ وَنَاحِيَتِهِ Ve ضَبْعٌ [dab’] At yürürken tırnağın iç yüzüne mâ’il ederek yürümeğe dahi derler, Asma’î rivâyeti üzere. Ve ضَبْعٌ [dab’] Sibâ’dan yeleli kurda dahi derler, keftâre ma’nâsına. Ve ضَبْعٌ [dab’] Kıtlık yılına dahi derler, sene-i mücdibe ma’nâsına.

اَلضَّبْعُ [ed-dab’] (dâd’ın fethi ve bâ’nın sükûnuyla) Kol, عَضُدٌ ['adud] ma’nâsına.

اَلضَّبُعُ [ed-dabu’] (dâd’ın fethi ve bâ’nın zammıyla ve sükûnuyla) Sırtlan dedikleri cânvere denir, yeleli kurt dahi denir. Ve lafz-ı mezbûr mü’ennestir; cem’i أَضْبُعٌ [adbu’] gelir, أَفْلُسٌ [eflus] vezninde ve ضِبَاعٌ [dibâ’] gelir dâd’ın kesriyle ve ضُبُعٌ [dubu’] gelir zammeteynle ve ضُبْعٌ [dub’] gelir dâd’ın zammı ve bâ’nın sükûnuyla ve مَضْبَعَةٌ [madbe’at] gelir, مَشْيَخَةٌ [meşyehat] vezninde. Ve erkeğine ضِبْعَانٌ [dib’ân] denir kesr ile ve dişisine ضِبْعَانَةٌ [dib’ânet] denir hâ’yla ve İbn ‘Abbâd nakli üzere ضَبُعَةٌ [dabu’at] dahi denir ve ضُبْعٌ [dub’] üzere cem’lenir dâd’ın zammıyla. ‘Alâ-kavlin mü’ennesinde ضَبُعَةٌ [dabu’at] denmez. Cem’inde ضَبَاعِينُ [dabâ’în] denir, سِرْحَانٌ [sirhân] ve سَرَاحِينُ [serâhîn] gibi ve ضِبَاعٌ [dibâ’] ve ضِبْعَانَاتٌ [dib’ânât] denir dâd’ların kesriyle. Ve cânver-i mezkûr kurt şeklinde bir yırtıcı cânverdir. Sol eli kısa olmakla aksak gibi yeğdirerek yürür, onun için ضَبُعٌ عَرْجَاءُ dahi derler. Ve havâssındandır ki elinde ebû cehl kavunu olan kimseden firâr eyler. Ve dişisini istishâb edene köpek kısmı ses eylemez. Ve cildi batn-ı hâmile bend olunsa iskât-ı cenîni mâni’ ve cildinden keyl düzüp yâhûd kîleye cildini kaplayıp hubûbatı onunla ölçmek fesâd-ı mezrû’âtı dâfi’dir. Ve mürâresini iktihâl hiddet-i basar îrâsında mü’essirdir; ve tekûlu’l-‘Arab: سَيْلٌ جَارُّ الضَّبُعِ أَيْ يُخْرِجُهَا مِنْ وِجَارِهَا Zîrâ vefret-i seyl ضَبُعٌ [dabu’] kısmını inlerinden iz’âc ve ihrâc eder olmakla pek ‘azîm sel suyuna öylece ta’bîr ederler. Ve pek muzlim geceye دُلْجَةُ الضَّبُعِ [dulcetu’d-dabu’] ıtlâk ederler, zîrâ ضَبُعٌ [dabu’] kısmı dâ’imâ nısf-ı leyle kadar yatmayıp deverân eder.

s. (pl. ضباع) A hyaena; especially, a female hyaena.

s. (pl. اضباع) The upper arm, especially, the inner part of it next the armpit.

ضَبُعٌ [dabu’] (رَجُلٌ [recul] vezninde) Kurak ve kıtlık seneye ıtlâk olunur. Ve açlığa ıtlâk olunur. Ve bir mevzi’ yâhûd bir yüksek bayır adıdır.

(a. i. c. : zıbâ’) : zool. sırtlan, (bkz. : dabu’).

(a. i.) : zool. sırtlan.

اَلضَّبَعُ [ed-daba’] (fethateynle) ve اَلضَّبَعَةُ [ed-dabe’at] (hâ’yla) Nâka kısmı buğursumak ve kösnümek ma’nâsınadır; yukâlu: ضَبِعَتِ النَّاقَةُ ضَبَعًا وَضَبَعَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا أَرَادَتِ الْفَحْلَ

vn. As ضبعە zaba’a, q. v.