اَلصَّرْفُ [es-sarf] (sâd’ın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Tevbe ma’nâsınadır; yukâlu: لَا يُقْبَلُ مِنْهُ صَرْفٌ وَلَا عَدْلٌ Yûnus eyitti: صَرْفٌ [sarf] hîle ma’nâsınadır; ve minhu kavluhum: إِنَّهُ لَيَتَصَرَّفُ فِي الْأُمُورِ Ve kâle ta’âlâ: ﴿فَمَا تَسْتَطِيعُونَ صَرْفًا وَلَا نَصْرًا﴾ (الفرقان، 19) Ve صَرْفُ الدَّهْرِ [sarfu’d-dehr] Dehrin hidsânı ya’nî havâdisidir. Ve صَرْفٌ [sarf] Tebdîle dahi derler; yukâlu: صَرَفْتُ الدَّرَاهِمَ بِالدَّنَانِيرِ Ve صَرْفٌ [sarf] Fazla dahi derler; yukâlu: بَيْنَ الدِّرْهَمَيْنِ صَرْفٌ لِجَوْدَةِ فِضَّةِ أَحَدِهِمَا Ve صَرْفٌ [sarf] Kelâmı ziyâde kılmağa da derler. Ve fi’l-hadîsi: “مَنْ طَلَبَ صَرْفَ الْحَدِيثِ” Kâle Ebû ‘Ubeyd: صَرْفُ الْحَدِيثَ تَزْيِينُهُ بِالزِّيَادَةِ فِيهِ Ve صَرْفٌ [sarf] Döndürmeğe dahi derler; yukâlu: صَرَفْتُ الرَّجُلَ فَانْصَرَفَ Ve صَرْفٌ [sarf] Oğlancıkları mu’allim-hâneden salıvermeğe dahi derler; yukâlu: صَرَفْتُ الصِّبْيَانَ إِذَا قَلَبْتَهُمْ Ve صَرْفٌ [sarf] Belâyı def’ etmeğe dahi derler; tekûlu: صَرَفَ اللهُ عَنْكَ الْأَذَى

اَلصِّرْفُ [es-sirf] (sâd’ın kesri ve râ’nın sükûnuyla) Bir kırmızı boyadır ki onunla na’leyn tasmasını boyarlar. Ve صِرْفٌ [sirf] Hâlis ma’nâsına da gelir; yukâlu: شَرَابٌ صِرْفٌ إِذَا كَانَ بَحْتًا غَيْرَ مَمْزُوجٍ Ve بَحْتٌ [baht] bâ-i muvahhade ve hâ-i mühmele ve tâ-i müsennâtla kezâlik hâlis ma’nâsınadır.

اَلصِّرْفُ [es-sirf] (sâd’ın kesriyle) Bir türlü kırmızı boya ismidir. Ve şarâbdan ve sâ’ir nesneden hâlis ve sâfî olan şey’e denir; yukâlu: شَرَابٌ صِرْفٌ أَيْ خَالِصٌ Gûyâ ki gışş ve halîtadan masrûftur.

a. 1. Pure, mere, sheer (said of that which is poor or bad). 2. Vulg. for صرپ, q. v.

s. 1. (pl. صروف) A change, vicissitude of fortune. 2. (dual صرفان) Day; night. 3. Grammar; etymology.

sıf. ar. 1. Hâlis, sâfî, sâde, mahz: bu sırf süttür; sırf yalandır. 2. Büsbütün, kâmilen [ekseriya Türkçe gibi kullanılıp Fârisî kâidesince mesela kizb-i sırf nâdiren denilir ve birincisi kadar kuvvet-i manayı ihtivâ etmez.] ≡ h. Ancak, mücerred: sırf kendi ihtirâıdır.

(a. s. Ve zf.) : 1) sâde, yalnız, ancak. 2) tamâmiyle, büsbütün, baştan aşağı kadar, (bkz. : kamilen).

(a. i.) : 1) (c. : sarfiyat) harcama, masraf etme, gider. 2) para bozma. 3) çevirme, döndürme.

iz. ar. 1. Harc, masraf etme, akçeyi mübâyaâta verip bozma: çok para sarf ettiniz; ayda ne kadar sarf ediyorsunuz? Akçenin kimi sarfından hoşlanır kimi hıfzından. 2. Kullanma, işte bulundurma, isti‘mâl, işgal etme: bu işe sarf-ı zihin ettim; sarf-ı mesâî etmek. 3. Çevirme, döndürme, çekip uzaklaştırma: bir işten sarf-ı nazar etmek = gözlerini çevirmek, vazgeçmek. 4. Bir lisanı terkîb eden kelimelerin tebeddülâtından ve birbirinden çıkmalarından yani tasrîf ve iştikâktan bahs eden ilim ki kelimenin terkîb-i kelâmda tuttuğu mevki‘den sarf-ı nazarla [yani bu vazifeyi nahve bırakarak] mücerred nefs-i kelimenin tebeddülât ve tagayyürâtını bildirir: ilm-i sarf. Bu ilimden bâhis kitap: sarf-ı Arabî, sarf-ı Türkî; filân güzel bir sarf yazmıştır. 6. Kelimenin ilm-i sarf kavâidince ve i‘râbca tebeddülü. [tasrîf ve insırâf daha müsta‘meldir.]

vn. & s. 1. A turning aside or away; diverting or averting. 2. A changing, altering. 3. A changing money. 4. A spending, expending; expenditure. 5. A declining a noun or conjugating a verb.