اَلشَّقُّ [eş-şakk] (şîn’in fethi ve kâf’ın teşdîdiyle) Yarık ma’nâsına.

اَلشُّقُوقُ [eş-şukûk] (zammeteynle) Cem’i, yarıklar ma’nâsına. Ve شَقٌّ [şakk] Aslında masdar idi; tekûlu: بِيَدِهِ وَبِرِجْلِهِ شُقُوقٌ وَلَا تَقُلْ أَشْقَاقٌ Ve شَقٌّ [şakk] Subh ma’nâsına da gelir. Ve yarmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: شَقَقْتُ الشَّيْءَ فَانْشَقَّ ve yukâlu: شَقَّ فُلَانٌ اَلْعَصَا إِذَا فَارَقَ الْجَمَاعَةَ Ya’nî bir kelâmdır ki cemâ’atine müfârakat eden kimse hakkında isti’mâl olunur. Ve شَقٌّ [şakk] Devenin azısı çıkmağa dahi derler; yukâlu: شَقَّ نَابُ الْبَعِيرِ إِذَا طَلَعَ وَهُوَ لُغَةٌ فِي شَقَأَ Ve شَقٌّ [şakk] Meşakkatli ma’nâsına da gelir; yukâlu: شَقَّ عَلَيَّ الشَّيْءُ يَشُقُّ شَقًّا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ Ve شَقٌّ [şakk] Meyyit bir cânibe bakıp kalmağa dahi derler; yukâlu: شَقَّ بَصَرُ الْمَيِّتِ إِذَا نَظَرَ إِلَى شِقٍّ لَا يَرْتَدُّ إِلَيْهِ طَرْفُهُ وَلَا تَقُلْ شَقَّ الْمَيِّتُ بَصَرَهُ

اَلشِّكُّ [eş-şikk] (şîn’in kesriyle) Yay köşelerinin arkalarına geçirilen gılâflara denir.

s. (dual. شقان obl. شقین) 1. A half of any thing cleft in two. 2. A side, lateral half. 3. A brother. 4. A counterpart, a fellow. 5. A half-Ioad of a beast of burden. 6. A genie or demon, shaped like half a man. 7. Either one of two alternatives.

s. (pl. شفوق) 1. A crack, cranny, fissure. 2. The slit of a pen. 3. An incision. 4. A furrow; a trench; a ditch.

اَلشَّقُّ [eş-şakk] (şîn’in fethi ve kâf’ın teşdîdiyle) Yarmak ma’nâsınadır; yukâlu: شَقَّ الشَّيْءَ شَقًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا صَدَعَهُ Ve azı dişi yarıp çıkmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: شَقَّ نَابُ الْبَعِيرِ إِذَا طَلَعَ وَكَذَا نَابُ الصَّبِيِّ Şârih der ki شَقَّ نَابُ الْبَعِيرِ ve شَقَّ الصُّبْحُ ve شَقَّ بَصَرُ الْمَيِّتِ makûlesinde mef’ûlün bihi nesyen mensiyyen mehcûr olmakla fi’l-i müte’addî lâzım menziline tenzîl olunmuştur, نَزْعٌ [nez’] kelimesi gibi. İntehâ. Ve شَقُّ الْعَصَا [şakku’l-'asâ] Cemâ’atten müfârakat eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: فُلاَنٌ شَقَّ الْعَصَا إِذَا فَارَقَ الْجَمَاعَةَ Ve عَصَا ['asâ] fi’l-asl îtilâf ve ictimâ’dan 'ibârettir. Ve شَقٌّ [şakk] ve مَشَقَّةٌ [meşakkat] (mîm’in ve şîn’in fethiyle) Bir nesne bir adama pek güç ve düşvâr olmak ma’nâsına müsta’meldir, gûyâ ki o adamın vücûdunu şakk ve kesr eder; yukâlu: شَقَّ عَلَيْهِ الْأَمْرُ شَقًّا وَمَشَقَّةً إِذَا صَعُبَ عَلَيْهِ Ve bir adamı renc ve meşakkate uğratmak ma’nâsınadır; yukâlu: شَقَّ عَلَى فُلاَنٍ إِذَا أَوْقَعَهُ فِي الْمَشَقَّةِ Ve meyyitin gözleri belerip kalmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: شَقَّ بَصَرُ الْمَيِّتِ إِذَا نَظَرَ إِلَى شَيْءٍ لاَ يَرْتَدُّ إِلَيْهِ طَرْفُهُ وَلاَ تَقُلْ شَقَّ الْمَيِّتُ بَصَرَهُ Ânifen beyân olunduğu üzere mef’ûlün bihi fâ’il ve fi’l-i müte’addî lâzım menzilinde kılınmakla gûyâ ki o vaktte i’mâl-i a’zâya kudret meslûb olduğundan bî-ihtiyâr gözleri o resme çatlak şeklinde belerip kalır. Mü’ellifin nükte-i nehyi dahi budur. Ve شَقٌّ [şakk] Yarığa ıtlâk olunur; cem’i شُقُوقٌ [şukûk]tur; yukâlu: بِالْقَدْحِ شَقٌّ وَشُقُوقٌ أَيْ خَرْقٌ Ve subh ma’nâsına müsta’meldir ki tan yerinin ağarmasından 'ibârettir, gûyâ ki ufkları şakk eder. Ve yarılmış ve çatlamış yere denir ki مَشْقُوقٌ [meşkûk] ma’nâsına olur. Ve nisvân fercinin uzunca yarığına ıtlâk olunur. Ve dağıtmak, tefrîk ma’nâsınadır; yukâlu: شَقَّ الشَّيْءَ شَقًّا إِذَا فَرَّقَهُ Ve minhu kavluhum: شَقَّ عَصَا الْمُسْلِمِينَ أَيْ فَرَّقَ جَمْعَهُمْ وَكَلِمَتَهُمْ وَإِذَا فَارَقَ الْجَمَاعَةَ يُقَالُ شَقَّ الْعَصَا Ve renc ve mihnet ve meşakkat ma’nâsınadır; bunda şîn’in kesriyle de câ’izdir yâhûd şîn’in kesriyle ismdir ve fethiyle masdardır. Ve شَقٌّ [şakk] Şemsin iki tarafa sapmayıp havâ fişeği gibi vasat-ı semâya doğru uzun uzadı ağmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: شَقَّ الْبَرْقُ إِذَا اسْتَطَالَ إِلَى وَسَطِ السَّمَاءِ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَأْخُذَ يَمِينًا وَشِمَالاً

iz. ar. cm: şukûk. 1. Yarma, çatlama: taşı, tahtayı şakk etmek. 2. Yırtma, paralama: senedi, esvâbını şakk etti. 3. Kırma, şikest etmek. 4. Yarık, yarma, çatlak. [cem‘i bu mana ile müsta‘meldir: kürre-i kamerin şukûku.]

(a. i. c. : şükuk) : 1) yarma, yarılma, çatlama; yırtma, paralama; kırma. 2) yarık, çatlak.

iz. ar. t: şıkkayn. 1. Bir küllün (bütünün) münkasim olduğu iki kısımdan beheri. 2. Melhûz olan iki ihtimâlin beheri: şıkkayndan birini intihâb etmeli; iki şıktan her hangisi olursa.

vn. & s. A splitting, fissuring, slitting.