iz. ar. cm: ricâl. 1. Bülûğa ermiş erkek adam, er. n. 2. mc. Ehil, muktedir: bu işin recülü değildir. ≡ cm. ileri gelenler, a‘yân = ricâl-i devlet, ecille-i ricâl-i devletten.

اَلرَّجَلُ [er-recel] (fethateynle) Bir adam piyâde olmak ma’nâsınadır; yukâlu: رَجِلَ الرَّجُلُ رَجَلًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا لَمْ يَكُنْ لَهُ ظَهْرٌ يَرْكَبُهُ يَعْنِي فَيَمْشِي عَلَى قَدَمَيْهِ Ve dâbbenin bir ayağı böğrüne kadar sekil olmak ma’nâsınadır, niteki vasfı zikr olundu; yukâlu: رَجِلَتِ الدَّابَّةُ إِذَا كَانَ بَيَاضٌ فِي إِحْدَى رِجْلَيْهِ يَعْنِي إِلَى الْخَاصِرَةِ Ve devenin yavrusunu her kaçan dilerse anası emsin diye anasıyla salıvermeğe denir, kezâlik oğlak ve kuzu makûlesinde dahi isti’mâl olunur. Ve zikr olunan yavruya da رَجَلٌ [recel] ıtlâk olunur, ke-mâ se-yuzkeru; ve tekûlu’l-'Arabu: إِرْتَجِلْ رَجَلَكَ أَيْ عَلَيْكَ شَانَكَ فَأَلْزَمْهُ Ya’nî “Müseyyeb olan yavru hayvânlarını salıvermeyip bağla” demektir; dâ’imâ kendi hâl ve şânına mukayyed ve meşgûl olup umûrunu mazbût kıl, perîşân ve müseyyeb eyleme demekten kinâyedir. Ve saç ve sakala ne kıvırcık ve ne gevşek doğru olmak ma’nâsınadır; yukâlu: رَجِلَ الشَّعْرُ إِذَا كَانَ بَيْنَ السُّبُوطَةِ وَالْجُعُودَةِ Ve bu ma’nâda vasf olur, ke-mâ se-yuzkeru. Ve öylesi saç sâhibine de ıtlâk olunur. Ve yılkı ve hergele içre müseyyeben salıverilmiş ata denir. Ve o resme at sürüsünde dahi isti’mâl olunur; vasf bi’l-masdar olmakla ifrâd ve cem’i müsâvîdir; yukâlu: فَرَسٌ رَجَلٌ أَيْ مُرْسَلٌ عَلَى الْخَيْلِ وَكَذَا خَيْلٌ رَجَلٌ ve yukâlu: بَاتَ الْحِصَانُ بِرَجَلِ الْخَيْلِ

(saçı) taramak, (saçı) salmak, saçı taramak, adam özellikleri vermek, saçı salmak.

Yaya.

Yaya gitmek, yürümek, (binici) مِنْ، عَنْ inmek, erkek gibi davranmak.

Bacak, ayak. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; (müe.) [cogul] أَرْجُلُ ayak, alt, kadem, bacak vazifesi gören şey, en alçak kısım, ayak kısmı, bacakların bilekten aşağıda bulunan ve yere basan bölümü, masa vb için ayak, çekirge sürüsü.

(a. i. c. : ercâl, ercül) : ayak. (bkz. : kadem). ricl-ül-bahr : coğr. körfez. ricl-ül-cebbâr : astr. elcebbar (orion) burcunun ikinci dereceden parlak yıldızı olup dörtgenin sağ alt köşesinde bulunur, (Rigel) lât. Beta Orion.

(a. i. c. : rical) : 1) ergin, yetişmiş erkek, insan. 2) ehil, becerikli, elinden iş gelir. recül-i hâssa, recül-i kâmil : bir kısım mânevi kuvvet sahipleri hakkında kullanılan bir tâbir. recül-ül-ankebût : zool. örümcek ayağı.

Adam, herif, erkek. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; er, erkek cinsi, insan, insan türü, erkek adam, biri, bir kimse, şahıs, kişi.

Yaya. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; piyade.