(a. i. c. : ezyâl, züyûl) : 1) etek. (bkz. : dâmen). Tavîl-üz-zeyl (eteği uzun) : 1) iffetsiz, eteği kirli [kadın] ; 2) çok uzun söz, yazı. 2) son. (bkz. : âhir). 3) kuyruk, (bkz. : dün-bâl). 4) bir şeyin altı, devamı, eki. 5) (bkz. : hamiş).

اَلذَّيْلُ [ez-zeyl] (لَيْلٌ [leyl] vezninde) Her şey’in âhir ve encâmına denir; ve minhu yukâlu: جَاءَ فِي ذَيْلِ النَّاسِ أَيْ فِي آخِرِهِمْ ve yukâlu: هُوَ ذَيْلُ الْقَوْمِ أَيْ آخِرُهُمْ Ve ذَيْلُ الْإِزَارِ [zeylu’l-izâr] ve ذَيْلُ الثَّوْبِ [zeylu’s-sevb] eteklerinden 'ibârettir, dâmen ma’nâsına; yukâlu: جَرَّ ذَيْلَهُ وَهُوَ مَا جُرَّ مِنْ ثَوْبِهِ Ve ذَيْلُ الرِّيحِ [zeylu’r-rîh] rüzgârın kumlukta sadmesinden nâşî atıp süpürüntüsü şeklinde zâhir olan eser ve nişâneye ıtlâk olunur, gûyâ ki etekle süpürülüp çekilmiş tarzında bir sûret olur. Ve ذَيْلُ الدَّابَّةِ [zeylu’l-dâbbet] hayvânın kuyruğundan 'ibârettir yâhûd yere doğru sarkan kıllı ucuna ıtlâk olunur; yukâlu: فَرَسٌ طَوِيلُ الذَّيْلِ أَيِ الذَّنَبِ أَوْ مَا أُسْبِلَ مِنْهُ Ve ذَيْلٌ [zeyl] kelimesinin cem’i أَذْيَالٌ [ezyâl] ve ذُيُولٌ [zuyûl] ve أَذْيُلٌ [ezyul] gelir. Ve ذَيْلٌ [zeyl] Masdar olur, sevb etekli olmak ma’nâsına; yukâlu: ذَالَ الثَّوْبُ ذَيْلًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا صَارَ لَهُ ذَيْلٌ Ve hayvân kuyruğunu yukarı kaldırmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ذَالَ بِذَنَبِهِ إِذَا شَالَ Ve bir kimse nâz ve fahr ile eteklerini sürüyüp salınarak yürümek ma’nâsınadır; yukâlu: ذَالَ فُلَانٌ إِذَا تَبَخْتَرَ فَجَرَّ ذَيْلَهُ Ve 'avret ve nâka zebûnlayıp hüzâle uğramak ma’nâsınadır; yukâlu: ذَالَتِ الْمَرْأَةُ وَالنَّاقَةُ إِذَا هُزِلَتْ Ve bir nesne hor ve bî-mikdâr olmak ma’nâsınadır; yukâlu: ذَالَ الشَّيْءُ إِذَا هَانَ Ve bir adamın hâli alçaklamak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ذَالَتْ حَالُهُ إِذَا تَوَاضَعَتْ Ve bir adama küstâhâne lâübâlî mu’âmele eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: ذَالَ إِلَيْهِ إِذَا انْبَسَطَ يَعْنِي تَبَسَّطَ غَيْرَ مُحْتَشَمٍ

(ذَ یا ذِ یْ) [ ع. ] (اِ.)
۱- دامن جامه ؛ پایین هر چیز.
۲- آخر هر چیز. ج. اذیال.
۳- دنباله، پایین.
۴- دامنه.
۵- بخشی در پایین کتاب که برای توضیح بعضی مطالب متن نویسند.
۶- رساله یا کتابی که در تکمیل مطالب کتاب دیگر نویسند.