(a. i.) : islâmın beş şartından biri olan ve muayyen zamanda Mekke’deki “Kâbe-i Şerîfe” yi ziyaret etmek üzere yola çıkma farizası, [kelimenin aslında “kasid” ve “teveccüh” mânâları vardır].

iz. ar. Zilhicce ayında Mekke-i Mükerreme’de menâsik ve merâsim-i mu‘tâde ile Ka‘be-i Şerîfe’yi ziyâret ve tavâf etmek resmi ki şerâ’it-i hamse-i İslâmdandır: îfâ-yı hacc-ı şerîf etmek.

اَلْحِجُّ [el-hicc] (hâ’nın kesriyle) حَجٌّ [hacc] ma’nâsından ismdir.

اَلْهُجُّ [el-hucc] (hâ’nın zammıyla) Boyunduruğa denir ki çift öküzünün boynuna geçirilir.

s. 1. The canonical pilgrimage, with its rites performed at and about Mekka. 2. (mystics) Man’s quest after God.

vn. A going to visit, with the canonical rites, the sacred places at Mekka.

اَلْحَجُّ [el-hacc] Kasd ma’nâsına. Ve huccetle galebe etmek ma’nâsına dahi gelir. Ve mîlle bir kimsenin yarasın yoklamağa dahi derler; tekûlu: حَجَجْتُهُ حَجًّا إِذَا سَيَّرْتَ شَجَّتَهُ بِالْمِسْبَارِ لِتُعَالِجَهُ Ve مِسْبَارٌ [misbâr] mîm’in kesriyle mîl ma’nâsınadır. Ve حَجٌّ [hacc] Bir kimsenin yanına varıp gelmeğe dahi derler; yukâlu: حَجَّ بَنُو فُلَانٍ فُلَانًا إِذَا أَطَالُوا الْإِخْتِلَافَ إِلَيْهِ Ondan sonra isti’mâli Mekke-i müşerrefeyi tavâfta şâyi’ oldu; tekûlu: حَجَجْتُ الْبَيْتَ أَحُجُّهُ Ya’nî “Tavâf ettim Ka’be’yi” şerrefehallâhu ta’âlâ.

اَلْحِجُّ [el-hicc] (hâ’nın kesriyle) İsmdir.

اَلْحُجُّ [el-hucc] (hâ’nın zammıyla) حَاجٌّ [hâcc]ın cem’idir, بَازِلٌ [bâzil]in cem’i بُزْلٌ [buzl] ve عَائِذٌ ['â’iz]in عُوذٌ ['ûz] geldiği gibi. Ve بَازِلٌ [bâzil] bâ-i muvahhade ve zâ-i mu’ceme ile sekiz yaşında deveye derler ve عَائِذٌ ['â’iz] 'ayn-ı mühmele ve zâl-ı mu’ceme ile tâze doğurmuş deveye derler.