اَلْجَرِيضُ [el-cerîd] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Boğaza durmuş tükrüğe denir. Ve gam ve gussadan kinâye olur; ve minhu’l-meselu: hحَالَ الْجَرِيضُ دُونَ الْقَرِيضِh Ya’nî “Gussa ve endûh şi’r önüne siper oldu.” قَرِيضٌ [karîd] شِعْرٌ [şi’r] ma’nâsınadır. Kelâm-ı mezbûru Cevşen b. kunfuz tekellüm eyledi. Pederi kunfuz kavmi beyninde şâ’iriyyetle mümtâz idi, vaktâ ki Cevşen birkaç yaşına bâlig oldukta lehcesinde emâre-i belâgat hiss eylemekle kendisine gâlib olmak havfından katle ta’lîk ile mezbûru şi’r söylemekten men’ eyledi. Vaktâ ki meblag-ı ricâle bâlig oldukta derûnunda eş’âr-ı kesîre cevelân eylemeğe başlayıp lâkin katlinden havfla izhâr eyleyemez idi. Encâm-ı kâr bu gussa ile bîmâr ve müşrif-i mevt oldukta kunfuz ser-i bâlînine gelip keyfiyyetine muttali’ olunca “Ba’de’l-yevm şi’r söylemeğe sana izn verdim, katl vehmini derûnundan ihrâc eyle” dedikte, Cevşen kelâm-ı mezbûru îrâd eyledi; bir husûs önüne bir ‘â’ik ve mâni’ hulûl eyledikte darb olunur. Ve جَرِيضٌ [cerîd] Magmûm ve tâsa-nâk adama denir; yukâlu: رَجُلٌ جَرِيضٌ أَيْ مَغْمُومٌ Cem’i جَرْضَى [cerdâ] gelir, مَرْضَى [merdâ] gibi.

اَلْجُرْدُ [el-curd] (cîm’in zammıyla) Bu dahi içlerinde piyâde olmayan süvârî bölüğüne ıtlâk olunur; yukâlu: خَيْلٌ جَرِيدَةٌ وَجُرْدٌ أَيْ لاَ رَجَّالَةَ فِيهَا

(a. s.) : 1) tüysüz, kılsız. 2) kısa tüylü [at]. 3) bitki örtüsü olmıyan. 4) cilt 'hastası [deve]. 5) piyâdesiz [süvari].

اَلْجَرَدُ [el-cered] (fethateynle) Aslâ nebât eseri olmayan kır sahrâ ve fezâya denir. Esâs’ın beyânına göre bu mâdde soyunmak ma’nâsına mevzû’dur, ma’ânî-i sâ’ire ondan müteferri’dir. Ve fezâ-yı mezbûre جَرَدٌ [cered] ıtlâkı tesmiye bi’l-masdardır; tekûlu: نَزَلْنَا فِي جَرَدٍ أَيْ فِي فَضَاءٍ بِلاَ نَبَاتٍ Ve جَرَدٌ [cered] Masdar olur, ‘arsa ve mekân nebâttan hâlî olmak ma’nâsına; yukâlu: جَرِدَ الْمَكَانُ جَرَدًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا كَانَ أَجْرَدَ Ve at ufak tüylü olmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَرِدَ الْفَرَسُ إِذَا كَانَ أَجْرَدَ Ve جَرَدٌ [Cered] Benû Temîm bilâdında bir mevzi’ adıdır. Ve جَرَدٌ [cered] Devâbba mahsûs bir 'ayb ismidir. 'Alâ-kavlin bu zâl-ı mu’ceme iledir ki art siniri şişkin olmaktır. Ve جَرَدٌ [cered] Çekirgeyi çok yemekten kurdeşeni dedikleri giciğe mübtelâ olmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَرِدَ الرَّجُلُ إِذَا شَرِيَ جِلْدُهُ مِنْ أَكْلِ الْجَرَادِ

اَلْجَرْدُ [el-cerd] (فَرْدٌ [ferd] vezninde) Bu dahi nebât eseri olmayan mekâna denir, vasf-bi’l-masdardır, yâhûd صَعْبٌ [sa’b] gibi sıfattır; yukâlu: مَكَانٌ جَرْدٌ أَيْ لاَ نَبَاتَ بِهِ Ve bir nesnenin kabuğunu soyup gidermek ma’nâsınadır; yukâlu: جَرَدَ الْعُودَ جَرْدًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا قَشَرَهُ Ve derinin tüylerini yolup koparmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَرَدَ الْجِلْدَ إِذَا نَزَعَ شَعْرَهُ Ve bir kimseden bir nesne isteyip memnû’ ve mahrûm olmak, 'alâ-kavlin mes’ûlü ma’a’l-kerâhe verilmek ma’nâsınadır; yukâlu: جَرَدَ الْقَوْمَ إِذَا سَأَلَهُمْ فَمَنَعُوهُ أَوْ أَعْطَوْهُ كَارِهِينَ Ve soyup çıplatmak ma’nâsınadır ki ma’nâ-yı aslîdir; yukâlu: جَرَدَ زَيْدًا مِنْ ثَوْبِهِ إِذَا عَرَّاهُ Ve pamuğu hallâclamak ma’nâsınadır; yukâlu: جَرَدَ الْقُطْنَ إِذَا حَلَجَهُ Ve جَرْدٌ [cerd] Eski libâsa denir, tesmiye-bi’l-masdardır; sevb eskidikte havları dökülüp emles olur; yukâlu: ثَوْبٌ جَرْدٌ وَبُرْدَةٌ جَرْدٌ أَيْ خَلَقٌ Ve جَرْدٌ [cerd] Ferc ve zekerden her birine ıtlâk olunur. Ve kalkana ıtlâk olunur. Ve mâldan bakiyye kalanına ıtlâk olunur. Ve arkaya denir.

(a. s.) : verimsiz, çorak [yer], (bkz. cerda3) .

(f. i.) : yaralı, (bkz. : mecruh).

(a. i.) : elbisesinden soyma, çıplak bir hâle getirme.

(a. i.) : çıplak bir hale gelme.

اَلْجَرْضُ [el-cerd] (قَرْضٌ [kard] vezninde) Boğmak ve bunaltmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَرَضَهُ جَرْضًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا خَنَقَهُ